همه ما در زمان‌های مختلف درگیر اهمال کاری شده‌ایم که باتوجه‌به طبیعت لذت‌طلب مغز انسان، کاملا طبیعی است. مسئله از جایی شروع می‌شود که اهمال کاری، به یک الگوی رفتاری مخرب تبدیل شود و در روند روزانه زندگی ما اختلال ایجاد کند. انواع اهمال کاری به شرح زیر هستند:
- اهمال کاری ناشی از کمال گرایی
- اهمال کاری ناشی از رویاپردازی
- اهمال کاری ناشی از ناسازگاری
- اهمال کاری ناشی از نگرانی
- اهمال کاری ناشی از بحران سازی
- اهمال کاری ناشی از زیاده روی
اهمال کاری چیست؟
پاسخ سوال اهمال کاری چیست؟ کمی مفصل است؛ اما فعلا به همین توضیح کوتاه بسنده کنید:
اهمال کاری یعنی به تعویق‌انداختن کارهای مهم بدون هیچ دلیل و توجیه ارزشمندی. اهمال کاری معمولا چیزی نیست که تحت کنترل افراد باشد؛ یعنی در بیشتر موارد او “تصمیم” نمی‌گیرد کاری را انجام ندهد، بلکه ظاهرا همه چیز دست‌به‌دست هم می‌دهد تا فقط انجامش ندهد! (منبع: Verywellmind)
طبق گفته‌های Joseph Ferrari، استاد روانشناسی دانشگاه DePaul در شیکاگو، حدود 20 درصد از بزرگسالان ایالات متحده دچار اهمال کاری مزمن هستند. او می‌گوید مهم نیست چقدر مرتب و منظم باشید و چه طرز فکر و سبک زندگی داشته باشید، همه ما بلااستثنا اهمال کاری کرده‌ایم؛ یعنی ساعت‌ها در انجام یک کار بی‌اهمیت غرق شده‌ایم و کاملا فراموش کردیم قرار بوده کار دیگری انجام دهیم!
برخی از محققان معتقدند اهمال کاری به‌صورت عامدانه توسط ناخودآگاه افراد انجام می‌شود؛ ترس از شروع کار یا شکست به حدی قوی است که مغز شما به طور خودکار به دنبال راهی برای اجتناب از تجربه آن‌ها می‌گردد. در این شرایط، بهترین روش این است که با اهمال کاری، یک “شکست خودخواسته” ایجاد کند؛ یعنی بگوید: «اگر می‌خواستم، می‌توانستم؛ خودم انجامش ندادم.» در این صورت، با ناتوانی حقیقی خود در انجام کار مواجه نمی‌شود و در هم نمی‌شکند. (منبع: Verywellmind)
البته که دلایل بروز اهمال کاری در افراد بسیار متنوع هستند و در بیشتر موارد، به تاخیر انداختن کارها نشانه یک مشکل جدی نیست. اما اگر احساس کردید این رفتار در حال مختل کردن روند معمول زندگی شما است، حتما مقاله دلایل اهمال کاری را مطالعه کنید تا ببینید ریشه مشکل شما کجاست.
انواع اهمال کاری و نشانه‌های هر کدام
قبل از هر چیز، بگذارید یک مسئله را مشخص کنیم:
بخش عمده‌ای از دلایل اهمال کاری، ریشه رفتاری – شناختی دارند. به زبان ساده، ما معمولا به دلیل احساساتی که تجربه می‌کنیم (اضطرار، غم، بی‌حوصلگی و غیره) انجام یک کار مهم را به تعویق می‌اندازیم. درصورتی‌که احساسات این‌چنینی مدام و به‌صورت روزانه تکرار شوند، بعد از مدتی تبدیل به طرز فکر ما خواهند شد که انواع اهمال کاری دقیقا از همین “طرز فکر” به وجود می‌آیند. (منبع: Jayson Moran)
شش نوع اهمال کاری باتوجه‌به سه مورد زیر دسته‌بندی شده‌اند:
- میزان توجه بر جزئیات (اهمال کاری ناشی از کمال گرایی، اهمال کاری ناشی از رویاپردازی)
- شدت تمرکز روی آینده (اهمال کاری ناشی از نگرانی، اهمال کاری ناشی از بحران سازی)
- نحوه روابط با دیگران (اهمال کاری ناشی از ناسازگاری، اهمال کاری ناشی از زیاده روی)
1_ اهمال کاری ناشی از کمال گرایی
مشخصات یک اهمال کار کمال گرا به شرح زیر است:
- زمان و انرژی زیادی صرف می‌کنند تا مطمئن شوند هر کاری کاملا بی‌نقص است.
- دلایل عمده اهمال کاری آن‌ها ترس از شکست یا تردید در نحوه درست انجام کار است.
- دید آن‌ها نسبت به همه چیز وظیفه‌ای است؛ یعنی همه چیز را به چشم کارهایی می‌بینند که اجباری‌اند و باید به روش خاصی انجام شوند، نه کارهایی که به آن‌ها علاقه دارند یا می‌خواهند به روش خودشان انجامشان دهند.
2_ اهمال کاری ناشی از رویاپردازی
یک اهمال کار رویا پرداز معمولا:
- از هر چیزی که دشوار و ناراحت‌کننده باشد و او را از حباب رویایی‌اش خارج کند، دوری خواهد کرد.
- منفعل بودن را ترجیح می‌دهد و از فعال و تصمیم‌گیرنده بودن در مسائل واقعی پرهیز می‌کند.
- آن‌قدر در فکر و خیال به سر می‌برد که فراموش می‌کند باید حین انجام کار واقعی، مواردی مانند جزئیات واقعی، توانایی واقعی و محدودیت‌های واقعی و انسانی خودش را در نظر بگیرد.
3_ اهمال کاری ناشی از نگرانی
اصلی‌ترین ویژگی‌های یک اهمال کار نگران در ادامه بررسی شده‌اند:
- از تصمیم‌گرفتن فراری است.
- اگر افتخار دهد و تصمیم بگیرد، به احتمال 90 درصد به آن متعهد نخواهد بود.
- یکی از دلایل اصلی اهمال کاری آن‌ها عدم اعتماد به توانایی‌های خود در انجام موفقیت‌آمیز کارها است.
- به نصیحت‌ها، نظرات، مراقبت و کمک دیگران بسیار وابسته است و هیچ‌وقت حرف، حرف خودش نیست.
- مقاومت بالایی در برابر تغییر دارند؛ زیرا ترجیح می‌دهند از منطقه امن خود خارج نشوند.
4_ اهمال کاری ناشی از بحران سازی
یک اهمال کار بحران ساز تمایل دارد که:
- در ابتدا، کاملا کار را نادیده بگیرد؛ سپس در لحظات آخر و تحت‌فشار خودش را در انجام کار غرق می‌کند و شدیدا درگیر آن می‌شود.
- هر موقعیتی را تبدیل به یک فاجعه کند و قربانی آن باشد.
- به‌راحتی خسته شود و برای این خستگی، توجیهات کاملاً منطقی و عقلانی تعریف کند؛ در حدی که نه‌تنها خودش، بلکه شما هم می‌گویید الهی، برو استراحت کن کار ارزشش را ندارد!
- یک جورایی معتاد به اضطرار باشد و معتقد است بهترین عملکردش را تحت‌فشار نشان می‌دهد؛ به همین علت، مدام خود را در شرایط دشوار می‌اندازند تا با غلبه بر آن، خودشان را ثابت کنند و تایید بگیرند. (در این زمان کم کار را جمع کردم! فکر کن اگر بیشتر وقت داشتم چه می‌شد!)
5_ اهمال کاری ناشی از ناسازگاری
چه در سر یک اهمال کار ناسازگار میگذرد؟
- دیدگاه آن‌ها به زندگی یک حالت اجبارگونه است؛ یعنی معتقدند مدام “مجبور“ به انجام کارها می‌شوند و از این کار خوششان نمی‌آید.
- باور ندارند بخشی از کارهایی که انجام می‌دهند به خواست و تمایل خودشان است و می‌گویند همواره و برای انجام هر کاری، تحت‌فشار اوامر دیگران هستند.
- اهمال کاری برای آن‌ها نوعی لجبازی و به چالش کشیدن طرف مقابل است (انجامش نمی‌دهم، حالا می‌خواهی چه‌کار کنی؟!).
6_ اهمال کاری ناشی از زیاده روی
تقریبا تمام ویژگی‌ها، کارها و باورهای یک اهمال کار افراطی به خودش آسیب می‌رسانند:
- به دلیل عزت‌نفس پایینی که دارند، هرگز احساس کافی بودن را تجربه نمی‌کنند و می‌خواهند با بیش از حد کارکردن، این حس را جبران کنند.
- در نه گفتن مشکل دارند.
- به دلیل خود سرزنشی، عزت‌نفس پایین و دشواری در نه گفتن، مسئولیت‌های زیاد و دشواری را درآن‌واحد بر عهده می‌گیرند و بابت انجام نشدن آن‌ها خودشان را سرزنش خواهند کرد.
- باتوجه‌به وظایف زیادی که برای خود تعریف می‌کنند، توانایی اولویت‌بندی و شناسایی کارهای مهم را از دست می‌دهند.
- اصولا افراد منظمی نیستند و برخلاف میل قلبی، کارها را با تمرکز و اصولی انجام نمی‌دهند؛ مخصوصا کارهایی که مربوط به خودشان باشد.
- هر زمان که سرشان خلوت می‌شوند و زمان برای استراحت دارند، بلافاصله احساس گناه و شرم می‌کنند؛ زیرا معتقدند برای “خوب و کافی بودن”، باید همیشه مشغول باشند.
بیشتر مطالعه کنید:
- اهمال کاری ناشی از ADHD
- اهمال کاری ناشی از افسردگی
رایج‌ترین دلایل انواع اهمال کاری
در این بخش به طور خلاصه و موردی، به بررسی دلایل انواع اهمال کاری از زبان Linda Sapadin، روانشناس و نویسنده، می‌پردازیم:
- اصلی‌ترین دلیل اهمال کاری ناشی از کمال گرایی، توجه بیش از حد به جزئیات است؛ در حدی که نه‌تنها از شروع‌کردن کار می‌ترسد، بلکه حین انجام کار هم اهمال کاری خواهد کرد!
- یک اهمال کار رویا پرداز، اصلا به جزئیات توجه نمی‌کند؛ به همین علت، نمی‌تواند روش‌های مناسب یا ایده‌های جالب برای شروع یا انجام موثر کار پیدا کند.
- از بین انواع اهمال کاری، اهمال کاری ناشی از نگرانی رایج‌تر از سایرین است؛ در این نوع، اهمال کار نیاز شدیدی به امنیت فکری دارد و اصلا دلش نمی‌خواهد از منطقه امنش خارج شود.
- اهمال کار بحران ساز معتاد آدرنالین است؛ او مغزش را به‌گونه‌ای تربیت کرده است که تنها تحت‌فشار شدید به کار بیفتد و اصطلاحا موتورش روشن شود. ضمن آنکه قبل از شروع هر کار، به بدترین جنبه‌های آن فکر می‌کند و واقعا از هر کار کوچکی یک فاجعه بزرگ می‌سازد که روبه‌روشدن با آن را دشوار می‌کند.
- از بین انواع اهمال کاری، هیچ‌کدام سمی‌تر از اهمال کاری ناشی از ناسازگاری نیست؛ در این نوع، فرد اهمال کار فقط و فقط به دلیل لجبازی با خودش و دیگران (که ریشه در مشکلات عمیقی دارد) کارهایش را عقب می‌اندازد. اصلی‌ترین دلیل اهمال کار او پرسیدن این سوال است: «اصلا چرا باید این کار را انجام دهم؟!»
- اهمال کار افراطی نمی‌تواند نه بگوید. کلی کار سرش می‌ریزد و بین آن همه شلوغی کلافه می‌شود و حاضر است هر کاری کند تا از شر همه این کارها خلاص شود، اما کاری نمی‌کند!
درمان اهمال کاری
اهمال کاری یک اختلال مستقل محسوب نمی‌شود، بلکه از پیامدهای یک اختلال است؛ در نتیجه، مجموعه اقدامات مناسب برای درمان اهمال کاری بستگی به انواع اهمال کاری و ریشه بروز آن‌ها دارد. در ادامه توصیه‌های کوتاهی برای درمان انواع اهمال کاری را بررسی کرده‌ایم. شما می‌توانید توضیحات مفصل‌تر را در مقاله درمان اهمال کاری مطالعه کنید.
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع کمال گرایی
- هدف خود را تغییر دهید؛ به دنبال بی‌نقص انجام‌دادن کار نباشید، به دنبال بهتر انجام‌دادن آن (نسبت به عملکرد پیشین خودتان) باشید.
- به کمک نوشتن، مچ افکار ایده‌آل‌گرایانه خودتان را بگیرید و آن‌ها را با افکار واقع‌بینانه جایگزین کنید.
- افکار صفر و صدی را از ذهن خود خارج کنید.
- برای انجام کارها، یک بازه زمانی تعیین کنید و تحت هیچ شرایطی آن را نشکنید. اگر بدانید که تنها یک ساعت برای انجام یک کار فرصت دارید، دیگر وقتتان را صرف افکار کمال‌گرایانه نمی‌کنید و روی بهبود عملکرد تمرکز خواهید کرد.
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع رویا پردازی
- به کمک نوشتن و بررسی رابطه بین نحوه عملکرد و نتایج دریافتی کارهایتان، مرزی بین واقعیت و خیال تعیین کنید.
- نوشتن راه اصلی برگرداندن شما به زمان حال است؛ تمام پروژه‌ها، مراحل آن‌ها و نحوه انجامشان را بنویسید و مکتوب کنید.
- ارتباطات اجتماعی خود را گسترش دهید تا زمان کمتری برای غرق‌شدن در رویاها داشته باشید.
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع نگرانی
- یک فرایند تصمیم‌گیری دومرحله‌ای برای خودتان ایجاد کنید؛ در مرحله اول، هدفتان را مشخص کنید و با نوشتن دلایل انجامش، خودتان را به آن متعهد کنید. در مرحله دوم، ریزبه‌ریز مراحل انجام کار را یادداشت کنید و طبق آن‌ها پیش بروید.
- به‌جای اینکه مدام بگویید: «نمی‌دانم باید چه کاری را انجام دهم»، بگویید: «خب در این پروژه، چیزهایی که می‌دانم (تجربه کرده‌ام، در آن‌ها مهارت دارم و غیره) به شرح زیر هستند:…»
- جمله‌ای مانند “ساعت 9 شب است، نمی‌توانم یک مقاله را کامل بنویسم؛ بنابراین فردا انجامش می‌دهم” را به این جمله تبدیل کنید: “ساعت 9 شب است، نمی‌توانم یک مقاله را کامل بنویسم. اما می‌توانم تحقیقات اولیه را انجام دهم و یک مقدمه بنویسم.”
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع بحران سازی
- معمولا استرس و فشار محرک شما برای انجام کار هستند؛ تلاش کنید آن‌ها را با محرک‌های سالم‌تر (پاداش و غیره) جایگزین کنید.
- نیمه پر لیوان را ببینید؛ اولین‌بار که با یک کار یا وظیفه روبه‌رو می‌شوید روی نکات مثبت آن تمرکز کنید تا از شدت فاجعه‌آمیز بودن آن کم شود!
- اگر کاری دشوار و ناخوشایند است، خودتان برای خودتان انگیزه ایجاد کنید؛ به‌عنوان‌مثال به چیزی که می‌توانید با حقوق آن بخرید فکر کنید.
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع ناسازگاری
- شما باید بدانید در برخی موارد، واقعا مجبور به انجام یک کار هستید و این اجبار صرفا به معنای قربانی بودن شما نیست؛ بنابراین نباید از این بابت عصبانی شوید و اهمال کاری کنید (مانند زمانی که باید تکالیف مدرسه را انجام دهید، یا پروژه‌های کاری خود را تحویل دهید.)
- نگاهتان را تغییر دهید؛ تمام کارهای شما، کنش هستند، نه صرفا واکنشی به درخواست‌ها یا اجبارها.
- اگر انجام کاری برای شما (به معنای واقعی کلمه) اجبارگونه است؛ آن را به‌گونه‌ای انجام دهید که برای شما راضی‌کننده باشد تا از حس بدتان کم شود.
درمان انواع اهمال کاری؛ نوع زیاده روی
- مهارت‌های اولویت‌بندی و نه گفتن را بهبود ببخشید.
- بپذیرید کافی هستید و برای اینکه فرد خوب و محترمی باشید نیازی به گرفتن تایید دیگران (با کار بیش از حد) ندارید.
- به این فکر نکنید که چه‌کارهایی “باید“ انجام شوند؛ بیشتر به این فکر کنید که چه گزینه‌هایی برای شما در دسترس است. (شما مجبور نیستید وظایف همکارتان را انجام دهید تا دوستی شما برقرار بماند؛ بلکه می‌توانید کار را انجام دهید تا او بعدا این “لطف” را برای شما جبران کند.)
کلام آخر
انواع اهمال کاری نمایانگر مشکلات اصلی هستند که ما مدت‌ها است با خودمان حمل می‌کنیم و اکنون به‌صورت یک رفتار مخرب خود را نشان می‌دهند. شما می‌توانید با شناسایی نوع اهمال کاری خود، نسبت به درمان آن اقدام کنید و کیفیت زندگی خود را بالا ببرید.
منابع:
