اختلال بیش‌فعالی و اوتیسم معمولا با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند و حتی در مواردی، افراد معتقدند این دو زیرمجموعه یکدیگر هستند! برخی علائم این دو اختلال مشترک هستند؛ اما درک تفاوت اوتیسم و ADHD برای انتخاب بهترین روش درمان و کنترل علائم هر کدام ضروری است. احتمال دارد افراد هم‌زمان به هر دو اختلال دچار شوند یا تنها مبتلا به یکی از آنها باشند. در ادامه، به تفاوت اوتیسم و ADHD در زمینه‌های مختلف پرداخته‌ایم.
- اختلال ADHD یک الگوی مداوم شامل بی‌توجهی، تکانشگری و بیش‌فعالی است.
- اختلال اوتیسم بر نحوه تعامل و برقراری ارتباط با دنیای اطراف تاثیر می‌گذارد.
- ارتباط میان اوتیسم و بیش‌فعالی هنوز کاملا مشخص نیست؛ اما این دو به‌هیچ‌وجه مشابه نیستند و شرایط به‌خصوص خود را دارند.
- علائم این دو اختلال از نظر ریشه و علت کاملا متمایز هستند، اما به‌صورت مشابهی بروز پیدا می‌کنند.
- هر دوی این اختلال‌ها می‌توانند زمینه ژنتیکی یا محیطی داشته باشند؛ منتها اوتیسم به دلیل بارداری در سنین بالا و اختلالات دارویی نیز رخ می‌دهد.
- در حال حاضر، تست یا آزمایش قاطعی برای تشخیص و تمیز این دو از یکدیگر وجود ندارد و تشخیص آنها بر مبنای مشاهده و مصاحبه است.
- بر خلاف ADHD، اوتیسم یک طیف است؛ یعنی شدت تجربه علائم آن در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.
اختلال بیش فعالی چیست؟
بیش‌فعالی یا ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی رشدی است که معمولا اولین‌بار در سنین کودکی تشخیص داده می‌شود. برخلاف باور عموم، این اختلال با افزایش سن به‌خودی‌خود بهبود نمی‌یابد و فرد بیمار تا پایان عمر درگیر علائم و تاثیرات منفی آن بر زندگی خود خواهد بود. به تعریف موسسه ملی سلامت روان آمریکا از این اختلال توجه کنید:
اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) یک الگوی مداوم و ثابت شامل بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری است؛ به‌گونه‌ای که عملکرد روزانه، فعالیت‌های معمول یا رشد فرد را مختل کند. (منبع: National Institute of Mental Health)
نشانه‌ها و علائم اختلال بیش‌فعالی در ادامه مفصل بررسی شده‌اند؛ اما معمولا با مشاهده علائم اولیه زیر، به‌احتمال بروز این اختلال پی می‌بریم:
- بی‌توجهی
- بیش‌فعالی
- تکانشگری
هیچ‌کدام از این علائم نشان‌دهنده نامفهوم بودن دستورالعمل‌ها، لجبازی، سرپیچی، پرخاشگری یا ناتوانی افراد در انجام کار نیستند.
اختلال طیف اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک وضعیت پیچیده رشدی است که ارتباطات اجتماعی را برای فرد مبتلا بسیار دشوار می‌کند؛ ضمن آنکه فرد اوتیستیک علاقه عجیبی به انجام کارها و فعالیت‌های محدود و تکراری دارد. اوتیسم یک اختلال مادام‌العمر محسوب می‌شود؛ اما میزان بروز اختلال و تاثیر عوارض آن در زندگی افراد مختلف، متفاوت خواهد بود و همه افراد علائم مشابه را تجربه نخواهند کرد.
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تخمین می‌زنیم از هر 36 کودک، یک کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم باشد. به تعریف این اختلال توجه کنید:
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی – رشدی است که بر نحوه تعامل فرد با دیگران، برقراری ارتباط، یادگیری و رفتار موثر خواهد بود. اگرچه اوتیسم در هر سنی قابل‌تشخیص است، اما به‌عنوان یک “اختلال رشدی” توصیف می‌شود؛ زیرا علائم اولیه معمولا در 2 سال اول زندگی کودک ظاهر می‌شوند. (منبع: National Institute of Mental Health)
ارتباط میان اوتیسم و بیش‌فعالی
علائم بارز و اولیه اوتیسم و ADHD اغلب همپوشانی دارند؛ مواردی مانند دشواری در برقراری ارتباط یا درک هنجارهای اجتماعی، تفاوت‌های فکری و حسی، توانایی تمرکز تنها روی مسائل موردعلاقه و مشکل در دریافت و انتقال احساسات و صحبت‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. باتوجه‌به گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیش از 14% کودکان مبتلا به ADHD از ASD نیز رنج میبرند و 30 تا 50 درصد از افراد مبتلا به ASD، علائم ADHD نیز دارند. کودکانی که دچار هر دو اختلال باشند، عوارض شدید تری تجربه خواهند کرد.
متاسفانه محققان هنوز درمورد ماهیت این دو اختلال و ارتباط آنها با هم به نتیجه قاطعی نرسیده‌اند. این دو اختلال معمولا با هم دیده می‌شوند؛ اما تفاوت اوتیسم و ADHD قابل‌توجه است و این دو، اختلال‌های جداگانه‌ای محسوب می‌شوند. ضمن آنکه برخلاف باور عموم، ADHD زیرمجموعه اوتیسم نیست.
علائم اوتیسم و ADHD
همانطور که پیشتر اشاره کردیم اختلال طیفی اوتیسم و اختلال نقص توجه بیش فعالی هر دو از اختلالات رشدی به حساب می‌آیند. این دسته‌بندی طبق آخرین نسخه کتاب DSM-5 یا راهنمای جامع اختلالات روانشناختی طبقه‌بندی شده است. توصیف این دو اختلال هیچ گونه همپوشانی با هم ندارد. پس با قاطعیت تمام می‌توان گفت این دو اختلال کاملا مجزا از هم هستند. یعنی تا سال 2013، تشخیص هر دو اختلال در یک فرد جایز نبود.
پژوهشگران در سال 2013 ابتلا به دو اختلال را ممکن دانستند. پس از این سال تعداد افراد مبتلا به بیش از یک اختلال افزایش یافت. آمارهای جمع‌آوری شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از علائم نشان می‌دهد حدود 14 درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی به اوتیسم هم مبتلا هستند. البته گمان می‌رود این رقم چیزی فراتر از این است. بیش از نیمی از کودکان مبتلا به اوتیسم (اوتیستیک) ممکن است علائم بیش فعالی را بروز دهند.
- تگانشگری یا رفتارهای ناگهانی و ناشی از عدم کنترل هیجان و احساسات
- کمبود توجه و تمرکز
- مشکل در سازمان‌دهی، جمع‌آوری، وظایف و پروژه‌ها
- چالش در ارتباطات بین فردی و موقعیت‌های اجتماعی
- مشکلات حسی
- عدم بلوغ عاطفی
نکته جالب توجه درباره تفاوت اوتیسم و ADHD از لحاظ علائم، در نحوه بروز آنها در واقعیت و تئوری است. از لحاظ تئوری این دو اختلال علائم متفاوتی دارند اما علائم در واقعیت و در افراد تا حد زیادی شبیه به هم هستند.
- بیشتر بخوانید: ADHD چیست؟
- بیشتر بخوانید: علت بیش فعالی چیست؟
- بیشتر بخوانید: علائم بیش فعالی در بزرگسالان
- بیشتر بخوانید: ADHD در DSM
تفاوت اوتیسم و ADHD در نوع علائم
مشخصه‌هایی مانند حواس‌پرتی و تکانشگری هر دو جزئی از تشخیص بیش فعالی هستند. اگرچه جز تشخیص اوتیسم نیستند اما در بسیاری از افراد اوتیستیک دیده می‌شوند. تاخیر در به‌کارگیری مهارت‌های زبانی بخشی از تشخیص اختلال طیفی اوتیسم هستند اما افراد بیش فعال اغلب در صبحت تاخیر دارند.
به غیر از تفاوت اوتیسم و ADHD در علائم، هر دو اختلال معمولا در دوران کودکی پدیدار می‌شوند. علائم معمولا تا بزرگسالی ادامه می‌یابند. نگاهی به علائم هر اختلال داشته باشیم:
انواع علائم اختلال طیفی اوتیسم در کودکان
- تاخیر در صحبت کردن، الگوهای گفتاری غیرطبیعی یا فقدان زبان گفتاری
- مشکل در ارتباطات اجتماعی و تعاملات احتماعی
- رفتارهای تکراری، مکرر و مستمر مثل تکان دادن دست
- حساسیت به محرک‌ها (نور، صدا، طعم، بو و لامسه)
انواع علائم نقص توجه بیش فعالی (ADHD)
- بی‌توجهی (مشکل در تمرکز، دقت و توجه)
- رفتارهای تکانشی (بدون فکر صحبت کردن یا رفتار کردن)
- بیشتر بخوانید: انواع بیش فعالی
- بیشتر بخوانید: شاخص های ارزیابی در تست ADHD کانرز
- بیشتر بخوانید: تفاوت اوتیسم و ADHD
- بیشتر بخوانید: ADHD و نوروفیدبک
- بیشتر بخوانید: تست ADHD
علائم مشترک در اوتیسم و ADHD
واقعیت این است که بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم یا ADHD علائم شبیه به هم دارند. به علاوه، افرادی که به هر دو اختلال مبتلا هستند علائمی دارند که در نشانه‌های توصیفی قرار نگرفته اما زندگی آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در ادامه به برخی از این علائم و چالش‌هایی که فرد اوتیستیک و بیش فعال تجربه می‌کند اشاره کرده‌ایم:
- تکانشگری: صحبت کردن حین مکالمه دیگران و قطع کردن گفتگوی دیگران
- کمبود توجه و تمرکز: محرک‌های خارجی در بیش فعالی شخص را غیرمتمرکز می‌کند. در اوتیسم شخص به دلیل افکار درونی و ایده‌های ذهنی غیرمتمرکز می‌شود.
- مشکل در عملکردهای اجرایی: فرد در مدیریت مسئولیت‌ها، پروژه‌ها و برنامه‌ریزی به مشکل جدی برمی‌خورد.
- چالش در ارتباطات اجتماعی و دوست پیدا کردن از دیگر مشکلات افراد بیش فعال و اوتیستیک است.
- ناتوانی در یادگیری و تفاوت زیاد در مهارت‌های یادگیری که روی عملکرد شخص تاثیر بگذارد.
- عدم بلوغ عاطفی: مشکل در مدیریت ترس و خشم
- چالش در حواس: حساسیت و واکنش خیلی زیاد یا خیلی کم به نور، صداها و لمس شدن
باید دقت داشته باشید که این علائم با وجود شباهتی که دارند ممکن است علل متفاوتی داشته باشند. برای مثال، چالش در ارتباط ممکن است ناشی از ضعف در گفتار یا عدم آشنایی با زبان بدن در افراد اوتیستیک باشد. از سوی دیگر، افراد بیش فعال به دلیل تکانشگری، عدم رعایت نوبت دیگران یا ضعف در خودمدیریتی با چالش روبرو می‌شوند.
تفاوت اوتیسم و ADHD در علل اختلال
محققان هنوز به دنبال یافتن علت ADHD و اوتیسم هستند. شکی نیست که بیش فعالی و اوتیسم هر دو می‌توانند زمینه ژنتیکی داشته باشند. هر دو اختلال ممکن است تاحت تاثیر عوامل محیطی ایجاد شوند.
محققان بر این باورند که اوتیسم، بیش فعالی و دیگر اختلالات رشدی روی مغز تاثیر می‌گذارند و ساختار مغز را تغییر می‌دهند.
- بیشتر بخوانید: بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟
- بیشتر بخوانید: نکاتی که در بارداری باعث بیش فعالی کودک می‌شود
- بیشتر بخوانید:
- علائم ADHD در نوجوانان
علت اختلال نقص توجه بیش فعالی
به غیر از عوامل ژنتیکی، برخی فاکتورهای دیگر هم در ریسک ابتلا به بیش فعالی تاثیرگذار هستند. این عوامل عبارتند از:
- آسیب مغزی
- زایمان زودرس
- وزن پایین نوزاد هنگام تولد
- تماس شخص باردار یا فرد خردسال با مواد سمی و مضر
- مصرف الکل و تنباکو در دوران بارداری توسط باردار
علت اختلال طیفی اوتیسم
همه علل ابتلا به بیش فعالی درباره اوتیسم هم صدق می‌کند. علاوه بر این، اوتیسم ممکن است به علت اختلالات رشدی ژنتیکی مثل سندروم ایکس شکننده یا تماس با داروهای خاص هم رخ دهد. بارداری در سنین بالا هم ممکن است از علل ابتلا به اوتیسم در کودکان باشد.
تفاوت اوتیسم و ADHD در تشخیص توسط پزشکان
در حال حاضر برای اوتیسم و بیش فعالی آزمایش یا تست پزشکی وجود ندارد. تشخیص هر دو اختلال بر مبنای مشاهده، مصاحبه و ارزیابی رشد و رفتار است. پیش از تشخیص نهایی اوتیسم یا بیش فعالی، پزشک متخصص پرسشنامه‌هایی برای یافتن علل احتمالی اختلال طراحی می‌کند. در این پرسشنامه‌ها فاکتورهایی مثل اضطراب و اختلالات یادگیری ارزیابی می‌شوند.
در اغلب موارد، اوتیسم و بیش فعالی در سنین کودکی بررسی می‌شوند. پرسش‌هایی در خصوص علائم، رشد، رفتارها و عملکرد کودک در مدرسه عنوان می‌شود. این بررسی ابتدایی است و اگر کودک مشکوک به اختلال بود، ارزیابی جامع‌تری هم انجام می‌شود. معمولا روانشناس یا روانپزشک ارزیابی را بر عهده می‌گیرد.
تشخیص اشتباه اوتیسم و ADHD
علائم اوتیسم و بیش فعالی با یکدیگر همپوشانی دارند. این همپوشانی و شباهت علائم ممکن است مشکلاتی در تشخیص ایجاد کند؛ مثلا تشخیص اشتباه ایجاد کند.
- بیشتر بخوانید: تفاوت بیش فعالی و شیطنت در کودکان
- بیشتر بخوانید: درمان شناختی رفتاری بیش فعالی
- بیشتر بخوانید: درمان خانگی بیش فعالی در کودکان
- بیشتر بخوانید: درمان بیش فعالی در بزرگسالان
تفاوت اوتیسم و ADHD در درمان
تشخیص و علل هر دو اختلال اوتیسم و ADHD شبیه به هم هستند اما روند و رویکرد درمانی هر یک منحصربه‌فرد است. برای درمان (بهبود علائم) بیش فعالی دارو تجویز می‌شود اما در مورد درمان ADHD چنین نیست. علاوه بر این اوتیسم، نوعی اختلال طیفی به حساب می‌آید اما ADHD چنین نیست. این بدان معناست که افراد اوتیستیک درجات مختلفی از این اختلال را تجربه می‌کنند. علائم ممکن است بسیار خفیف یا شدید باشند.
درمان اختلال طیفی اوتیسم
برای درمان اختلال طیفی اوتیسم درمان‌های مختلفی توصیه می‌شود. نوع درمان وابسته به شدت علائم است. رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- دارودرمانی: تجویز دارو جهت درمان بو بهبود علائمی نظیر اضطراب
- رفتار درمانی: یادگیری مهارت‌های خاص و کاهش رفتارهای منفی و تقویت خودکنترل‌گری
- گفتار درمانی: درمان تاخیر در صحبت کردن، ارتباط نگرفتن و مهارت‌های گفتاری
- کاردرمانی: درمان مشکلات حرکتی، حسی و حساسیت شدید به نور، صدا و لمس شدن
- بهبود مهارت‌های اجتماعی: یادگیری مهارت‌های اجتماعی مثل تعامل، دوست‌یابی و مدیریت احساسات و عواطف
درمان ADHD یا اختلال نقص توجه بیش فعالی
بسیاری از افراد مبتلا به بیش‌فعالی با دارو درمانی بهبود می‌یابند؛ علائم تکانشگری تر آنها خفیف‌تر شده و قدرت تمرکز آنها افزایش می‌یابد. داروهای تجویزی از نوع محرک و غیرمحرک هستند. نوع دارو به سن متقاضی درمان بستگی دارد. درمان همچنین شامل مشاوره، مهارت آموزی، رفتار درمانی خودمراقبتی است.
اوتیسم و ADHD هر دودک در عملکرد فرد در مدرسه، خانه و محیط کار اختلال ایجاد می‌کنند.
کلام آخر
درک تفاوت اوتیسم و ADHD اهمیت زیادی دارد. این دو اختلال کاملا متفاوت‌اند اما تفکیک آنها دشوار است. ابتلا به هر دو اختلال رایج است. هر یک از این دو نوع اختلال رویکرد درمانی تقریبا مشابهی دارند و تفاوت بیش فعالی و اوتیسم اندکی در درمان آنها اندک است. ADHD و اوتیسم هر دو در دوران کودکی تشخیص داده می‌شوند و هر دو تا دوران بزرگسالی هم ادامه می‌یابد.
منابع:
- Autism vs adhd – verywellhealth
- what is autism/signs and symptom
5 پاسخ
مقاله خیلی خوبی بود. توضیح شما در مورد “تفاوت اتیسم و ADHD” واقعا مفید بود. خیلی‌ها این دو اختلال رو اشتباه می‌گیرن و فکر می‌کنن که تفاوت خاصی ندارن، ولی شما خیلی خوب توضیح دادید که هر کدوم از این اختلالات ویژگی‌ها و علائم خاص خودش رو داره. نکته‌ای که شما گفتید در مورد تفاوت‌های اصلی مثل مشکلات ارتباطی در اتیسم و مشکلات توجه و تمرکز در ADHD خیلی به جا بود. این مقاله می‌تونه به خیلی از افرادی که به این اختلالات مبتلا هستند یا باهاش روبه‌رو شدن، کمک کنه.
مقاله عالی بود! توضیحات شما در مورد “تفاوت اتیسم و ADHD” خیلی روشن و مفید بود. خیلی از افراد این دو اختلال رو با هم اشتباه می‌گیرن چون علائم مشابهی دارن، مثل مشکلات در تمرکز یا رفتارهای تکانشی. اما شما خیلی خوب نشون دادید که اتیسم بیشتر مشکلات ارتباطی و اجتماعی داره و ADHD بیشتر روی توجه و فعالیت‌های بیش از حد تاثیر می‌ذاره. این نکات به فهم بیشتر این اختلالات کمک می‌کنه و باعث میشه افراد بهتر بتونن کمک‌های مناسب رو دریافت کنن.
مقاله خوب و مفیدی بود. فرق اتیسم و ADHD رو خیلی خوب توضیح دادید.
مقاله جالبی بود. تفاوت‌های اتیسم و ADHD رو خیلی خوب بیان کردید.
خیلی خوب بود که در مورد “تفاوت اتیسم و ADHD” صحبت کردید. توضیحات شما خیلی روشن بود.