وب‌سایت American Psychological Association (APA) گزارش می‌دهد که بر اساس یک نظرسنجی، اغلب مردم علائم فیزیکی استرس (77 درصد) و علائم روانی (73 درصد) را تجربه کرده‌اند.
این نظرسنجی به‌صورت دقیق میزان علائم استرس فیزیکی و روانی را نیز بررسی کرده است:
|
علائم فیزیکی |
علائم روانی |
| خستگی (51 درصد) | تجربه تحریک‌پذیری یا عصبانیت (50 درصد) |
| سردرد (44 درصد) | احساس عصبی (45 درصد) |
| ناراحتی معده (34 درصد) | کمبود انرژی (45 درصد) |
| تنش عضلانی (30 درصد) |
احساس گریه (35 درصد) |
| تغییر در اشتها (23 درصد) | |
| دندان قروچه (17 درصد) | |
| تغییر در میل جنسی (15 درصد) | |
| احساس سرگیجه (13 درصد) |
بر اساس این آمار حتماً متوجه شده‌اید که علائم استرس می‌توانند سلامتی جسمی و روانی انسان را تحت تأثیر قرار دهند؛ بنابراین باید آن‌ها را بشناسید و با راهکار‌های مناسب بر آن‌ها غلبه کنید. ما در این مقاله می‌خواهیم درباره علائم استرس بیشتر صحبت کنیم.
استرس چیست؟
به پاسخ بدن در برابر یک موقعیت چالش‌برانگیز، استرس می‌گویند. وقتی احساس استرس می‌کنید، بدن شروع به ترشح هورمون‌های خاصی مثل کورتیزول می‌کند. این هورمون‌ها مانند سیگنال‌های شیمیایی به سیستم بدن دستور می‌دهند که چه کاری انجام دهد. هورمون‌هایی که در زمان استرس ترشح می‌شوند، شما را برای رویارویی با چالش‌های پیش رو آماده می‌کنند.
در طول مدت استرس شاید علائم مختلفی مثل ضربان قلب بالا، تنفس نامنظم یا فشار خون زیاد داشته باشید. البته همه استرس‌ها بد نیستند (استرس خوب را بشناسید)؛ استرس در دوز کم می‌تواند شما را برای انجام بهتر وظایف آماده کند یا جلوی آسیب‌ها را بگیرد؛ مثلاً این احساس منجر می‌شود که برای تصادف‌نکردن با دیگر ماشین‌ها، آرام برانید یا تمرکز کنید.
علائم افراد در برابر موقعیت‌های استرس‌زا با یکدیگر متفاوت است. چیزی که شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شاید برای شخصی دیگر نگران‌کننده نباشد. این احساس می‌تواند پاسخی کوتاه‌مدت به چیزی باشد که یک بار یا چند بار اتفاق می‌افتد. بدن معمولاً توانایی کنترل احساسات کوتاه‌مدت را دارد، اما علائم استرس طولانی‌مدت جدی‌تر هستند و می‌توانند ما را از لحاظ جسمی و روحی مریض کنند.
ما در بخشی جداگانه‌ای مقالات متنوعی درباره استرس و اضطراب منتشر کرده‌ایم که برای آشنایی بیشتر با انواع و ویژگی‌های آن می‌توانید به این بخش از وب‌سایت مراجعه کنید.
علائم استرس چیست؟
استرس علائم مختلفی دارد و فقط روی یک جنبه از زندگی ما تأثیر نمی‌گذارد. در اینجا مهم‌ترین علائم آن را بررسی می‌کنیم:
1_ علائم عاطفی استرس
|
علائم |
توضیحات |
| احساسات عاطفی بیش‌از‌اندازه | بیش‌از‌اندازه درگیر احساسات عاطفی از جمله خشم، گریه، ناراحتی یا اضطراب می‌شوید و توانایی کنترل آن‌ها را ندارید. |
| احساس غم و افسردگی | استرس سطح افسردگی را افزایش می‌دهد. وب‌سایت SingleCare گزارش می‌دهد که بیش از سه چهارم بزرگسالان دچار علائم افسردگی بعد از استرس می‌شوند. |
| احساس بی‌قراری | بی‌قراری دلایل مختلف مثل مصرف کافئین زیاد یا کمبود فعالیت بدنی دارد؛ اما یکی از مهم‌ترین دلایل آن استرس است. |
| مشکل در به خاطر سپردن | ترشح بیش‌از‌اندازه هورمون‌های استرس باعث اختلال در حافظه می‌شود؛ البته می‌تواند حافظه یادآوری کوتاه‌مدت را تقویت کند.
بر اثر استرس، هیپوکامپ، قشر جلوی مغز و آمیگدال تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ مثلاً کاهش حجم هیپوکامپ باعث اختلال در شکل‌گیری حافظه می‌شود. |
| بروز مشکل در تصمیم گیری | استرس بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد و ارزیابی مزیت‌ها و عیب‌ها را برای ما مشکل می‌سازد. این حالت ذهنی می‌تواند به‌خصوص در مورد تصمیم‌گیری‌های جدید تأثیرگذار باشد.
استرس باعث می‌شود که در جایی که خطرات بیشتر از مزیت‌ها هستند، تصمیم‌گیری اشتباه داشته باشیم. در واقع زمانی که اضطراب کنترل نشود، جریان خون و اکسیژن به مغز کاهش می‌یابد که روی کاهش عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارد و مغز را در حالت آشفته قرار می‌دهد. در این حالت مغز قابلیت دسترسی به اطلاعات موردنیاز برای تصمیم‌گیری منطقی را ندارد. |
| بروز مشکل در حل مشکلات | وب‌سایت University of Missouri School of Medicine گزارش می‌دهد که مطالعه‌ای روی افراد داوطلب انجام شد. در این مطالعه شرکت‌کنندگان وظیفه حل مسأله را در 2 جلسه (کنترل استرس و بدون استرس) داشتند.
محقق‌ها طی این بررسی‌ها، تغییراتی را در اتصالات مربوط به بخشی از مغز به نام شکنج گیجگاهی میانی، مرتبط با تغییرات عملکرد در هنگام استرس کشف کردند. |
| بروز مشکل در تمرکز |
استرس در توانایی ما برای تفکر و عملکرد، اختلال به‌وجود می‌آورد. این حالت ذهنی می‌تواند تمرکز ما را ضعیف کند، چون ذهن ما برای تمرکز بیش‌از‌اندازه تلاش می‌کند. در صورت استرس بیش‌از‌اندازه، دچار مشکلاتی مثل حواس‌پرتی می‌شوید. |
2_ علائم فیزیکی استرس
| علائم | توضیحات |
|
سردرد |
استرس عاملی برای تشدید سردرد‌های تنشی یا میگرن است. استرس همچنین می‌تواند انواع دیگر سردرد‌ها را تحریک کند یا آن‌ها را افزایش دهد.
وب‌سایت National Institutes of Health (NIH) گزارش می‌دهد که یک مطالعه روی بیماران مبتلا به میگرن انجام شد. نتایج نشان می‌داد که 76 درصد از بیماران محرک‌های قابل شناسایی درک‌شده را گزارش دادند که استرس (80 درصد) شایع‌ترین گزارش بود. البته سردرد گاهی می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. |
| سرگیجه | آدرنالین یا اپی‌نفرین هورمونی است که غدد فوق کلیوی از طریق جریان خون وارد بخش‌های مختلف بدن می‌کند. در زمان استرس، آدرنالین وارد بدن می‌شود تا از ایجاد خطرات برای سلامتی جلوگیری کند.
در واقع آدرنالین سیستم عصبی خودمختار را فعال و بدن را آماده می‌کند تا در حالت جنگ یا گریز قرار بگیرد. در این صورت ضربان قلب و تنفس سریع می‌شود. این رویکرد بدنی عوارض جانبی مختلفی مثل سرگیجه یا بی‌ثباتی به‌همراه دارد. |
| دندان قروچه | دندان قروچه از گذشته تا به امروز به‌عنوان یکی از شایع‌ترین علائم فیزیکی استرس شناخته می‌شود؛ البته استرس فقط یکی از مهم‌ترین دلایل دندان قروچه است، اما شاید گاهی علت اصلی آن استرس نباشد.
وب‌سایت Cleveland Clinic گزارش می‌دهد که افرادی که سیگار می‌کشند، الکل می‌خورند یا مقدار زیادی مصرف کافئین دارند، 2 برابر نسبت به دیگران در معرض دندان قروچه هستند. برای این افراد معمولاً دارو‌های ضداسترس به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) تجویز می‌شوند. |
| درد شانه، گردن یا کمر | اگر بیش‌از‌اندازه در معرض استرس باشید، دچار مشکلاتی از جمله کمردرد می‌شوید.
در این حالت ممکن است شروع به منقبض‌کردن عضلات پشت خود کنید که منجر به کمردرد می‌شود. استرس و کمردرد می‌توانند شما را وارد یک سیکل معیوب کنند؛ چون با هر بار کمردرد، شما استرس بیشتری می‌گیرید و درد بیشتر می‌شود. |
| درد در قفسه سینه و حمله قلبی | افرادی که با استرس مزمن دست و پنجه نرم می‌کنند، در معرض درد در ناحیه قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم و خطر حمله قلبی قرار دارند.
به نقل از University of Rochester Medical Center، مطالعات نشان می‌دهند که هورمون کورتیزول ناشی از استرس طولانی مدت می‌تواند کلسترول خون، تری گلیسیرید، قند خون و فشار خون را افزایش دهد که از جمله مهم‌ترین عوامل بیماری‌های قلبی هستند. استرس همچنین باعث ایجاد رسوب پلاک در شریان‌ها می‌شود. |
| تنگی نفس | به‌دلیل انقباض راه هوایی بین بینی و ریه‌ها بر اثر استرس، دچار علائم تنفسی از جمله تنگی نفس یا تنفس سریع می‌شوید. |
| احساس خستگی بیش‌از‌اندازه | استرس مزمن می‌تواند منجر به کاهش سطح انرژی و خستگی بیش‌از‌اندازه شود.
به گزارش Healthline، مطالعه‌ای روی 7000 بزرگسال شاغل انجام شد که نشان می‌داد خستگی آن‌ها به‌شکل قابل‌توجه‌ای با استرس کاری مرتبط است. ما در مقاله‌ای به‌طور کامل درباره راه‌های مقابله با استرس شغلی صحبت کرده‌ایم؛ بنابراین برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید. |
| بی خوابی | استرس و بی‌خوابی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. اگر درد می‌کشید، تمایل به نگرانی دارید؛ این می‌تواند روی خواب شما تأثیر بگذارد.
همچنین شاید در تلاش برای کنار‌آمدن با یک موقعیت دشوار در زندگی خود باشید که در این زمان احتمالاً استرس بیش‌از‌اندازه‌ای دارید. این استرس می‌تواند کیفیت خواب شبانه را کاهش دهد. استرس حتی می‌تواند باعث ایجاد اختلال REM شود که نوعی اختلال خواب است. در این اختلال بدن در حالت عمیق به سر می‌برد، اما مغز در حالت بیداری قرار دارد. |
| ناراحتی معده | بین مغز و دستگاه گوارش ارتباطی قوی به‌واسطه سیستم عصبی مرکزی وجود دارد.
در واقع بخشی از سیستم عصبی مرکزی که در خدمت دستگاه گوارش است، سیستم عصبی روده‌ای نام دارد. این بخش بین مغز و سیستم گوارش ارتباط برقرار می‌کند. اگر در موقعیت‌های استرس‌زا قرار بگیرید، سیستم عصبی روده‌ای می‌تواند باعث شود که فرآیند فیزیولوژیکی طبیعی بدن، دردناک باشد. وقتی که استرس داریم، هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی در بدن ترشح می‌شوند؛ این می‌تواند بر تحریک روده تأثیر بگذارد. استرس همچنین روی باکتری‌ها در معده تأثیر دارد و موجب ناراحتی معده می‌شود. |
| از دست دادن میل یا توانایی جنسی | استرس می‌تواند بر سلامت جنسی ما تأثیر بگذارد. در واقع استرس مزمن روی عدم تعادل هورمونی تأثیر می‌گذارد که به نوبه خود باعث اختلال در عملکرد جنسی و کاهش میل جنسی می‌شود.
افسردگی یکی از پیامد‌های استرس است. افسردگی روی عدم تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی که به تنظیم میل جنسی کمک می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. |
| درگیری راحت‌تر با بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی و عفونت‌های مکرر |
استرس روی عملکرد سلول‌های ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد. در زمان استرس، تکثیر لنفوسیت‌ها در بدن کاهش پیدا می‌کند. هر چه استرس طولانی‌تر باشد، تعداد بیشتری از گلبول‌های سفید خون نیز کاهش پیدا می‌کنند. |
3_ علائم رفتاری استرس
| علائم | توضیحات |
|
تغییر عادات غذایی |
وقتی درگیر استرس می‌شوید، عادات غذایی ناسالمی پیدا می‌کنید؛ مثلاً پرخوری ناشی از استرس می‌تواند با ایجاد تغییرات در انتقال‌دهنده‌های عصبی، نوروپیتید‌ها و عوامل التهابی مرتبط باشد که هم در روده و هم در مغز وجود دارند و بر خلق‌و‌خوی ما تأثیر می‌گذارند.
به گزارش American Society for Nutrition، ما در زمان استرس تمایل کمتری به مصرف غذا‌های کامل، میوه‌ها و سبزیجات داریم. |
| به تعویق انداختن مسئولیت‌ها | زمانی که درگیر استرس می‌شویم، علاوه‌بر احساس اضطراب و تنش، شاید حس کنیم که به تنهایی بار دنیا را روی دوش خود حمل می‌کنیم؛ این می‌تواند منجر به بلاک ذهنی شود؛ بنابراین قدرت تصمیم‌گیری ما را به حداقل می‌رساند. در صورت بروز این اتفاق نمی‌توانیم تصمیم بگیریم که کدام کار را بعداً انجام دهیم؛ برای همین مسئولیت‌ها را به تعویض می‌اندازیم. |
| مصرف الکل یا مواد مخدر | به گزارش وب‌سایت mcwell، بر خلاف تصور خیلی‌ها، حس افسردگی و اضطراب قبل از نوشیدن الکل می‌تواند در حین و بعد از نوشیدن افزایش پیدا کند.
مصرف زیاد الکل همچنین بر توانایی ما برای پاسخ‌دادن به استرس با روش‌های سالم و مؤثر تأثیر می‌گذارد؛ این می‌تواند به‌دلیل تأثیر الکل بر آمیگدال باشد. آمیگدال ناحیه‌ای از مغز است که احساسات را تنظیم می‌کند. |
| انزواطلبی | یکی از پیامد‌های استرس، انزواطلبی است؛ یعنی فرد سعی می‌کند که از بودن در اجتماع اجتناب کند.
وب‌سایت Discovery ABA گزارش می‌دهد که انزوای اجتماعی به اندازه کشیدن 15 نخ سیگار در روز برای سلامتی مضر است؛ بنابراین باید زیر نظر روانشناس خود را در دایره ارتباط با افراد سالم قرار دهید. |
| افزایش غیبت در مدرسه یا محل کار | استرس می‌تواند بر رضایت کارکنان از شغل‌شان تأثیر بگذارد؛ بنابراین نارضایتی شغلی دلیلی می‌شود که آن‌ها حضور کمتری در محیط کار داشته باشند. |
| کاهش سرعت انجام کار‌ها | سطح استرس بالا می‌تواند عملکرد ما را در وظایفی که نیاز به توجه زیاد، حافظه فعال و تصمیم‌گیری دارند، مختل کند؛ بنابراین سرعت انجام‌دادن کار‌ها به حداقل می‌رسد؛ چون ذهن توانایی پردازش و تصمیم‌گیری برای پیشبرد آن‌ها را ندارد. |
| ورزش کمتر |
استرس می‌تواند تلاش برای فعالیت‌های فیزیکی را کاهش دهد؛ بنابراین فرد تصمیم می‌گیرد که کمتر درگیر فعالیت‌های بدنی مانند ورزش‌کردن شود. |
علائم استرس مزمن چیست؟
استرس مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که استرس را برای طولانی‌مدت تجربه می‌کنید. استرس مزمن می‌تواند تأثیرات منفی بر بدن و وضعیت روانی شما داشته باشد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، اضطراب و افسردگی را افزایش دهد.
به‌طور کلی، علائم استرس مزمن شبیه به علایم استرس کوتاه‌مدت است؛ اما اگر بیش از 3 علامت داشته باشید و این علائم تا چند هفته همچنان در بدن، رفتار و حالات عاطفی شما پدیدار باشند، شاید درگیر استرس مزمن شده‌اید.
از جمله علائم بالقوه‌ای که استرس مزمن دارد، عبارت هستند از:
- تغییرات در الگوی خواب، مانند بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی
- تغییر در رفتار اجتماعی، مانند دوری از افراد دیگر
- تغییر در واکنش عاطفی به دیگران
- کناره‌گیری عاطفی
- انرژی کم، خستگی
- تفکر غیرمتمرکز
- تغییر در اشتها
- افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
- بیشتر از حد معمول بیمارشدن
آیا علائم استرس واقعاً ناشی از استرس هستند؟
اگر در یک بازه زمانی علائمی داشته باشید، شاید بخواهید با مکانیسم‌های سالم با این علائم کنار بیایید و آن‌ها را برطرف کنید؛ اما باید بگوییم که این علائم ممکن است نشانگر چیزی جدی‌تر از استرس‌های روزمره شما باشند! بنابراین اگر درگیر علائم استرس به‌خصوص علائم جسمی شدید، هر چه سریع‌تر این موضوع را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید. شما باید آزمایش‌های مختلفی انجام دهید تا پزشک تشخیص دهد منشاء اصلی بیماری یا حالات جسمی و روانی شما چیست.
عوارض استرس و فکر زیاد چیست؟
در صورتی که علائم جسمی، عاطفی و رفتاری واقعاً ناشی از استرس باشند، باید با استفاده از راهکار‌های مناسب آن‌ها را برطرف کنید. ما در مقاله کاهش استرس و اضطراب، راهکار‌های مناسبی برای مقابله با انواع استرس ذکر کرده‌ایم که می‌توانید برای اطلاعات بیشتر به این مقاله مراجعه کنید.
در صورتی که علائم استرس طولانی‌مدت را جدی نگیرید، باید منتظر عواقب آن باشید که از جمله آن‌ها عبارت هستند از:
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و اختلال شخصیتی
- بیماری‌های قلبی عروقی از جمله بیماری قلبی، فشار خون بالا، ریتم غیرطبیعی قلب، حملات قلبی یا سکته مغزی
- چاقی و سایر اختلالات مرتبط با تغذیه
- مشکلات قاعدگی
- بروز اختلالات جنسی مثل ناتوانی جنسی و انزال زودرس در مردان یا کاهش میل جنسی در خانم‌ها و آقایان
- مشکلات پوست و مو مثل آکنه، اگزما و ریزش موی دائمی
- مشکلات گوارشی مانند GERD، گاستریت، سندروم روده تحریک‌پذیر و کولیت اولسراتیو
راه‌های درمان نشانه های استرس
استرس و فکر زیاد باعث بروز مشکلات جسمی، رفتاری و روحی زیادی می‌شود؛ برای همین باید با استفاده از راهکار‌های مناسب این نشانه‌ها را از بین ببرید.
استرس در مردان با استرس در زنان متفاوت است؛ بنابراین باید متناسب با جنسیت خود از راهکار مناسبی استفاده کنید. در ادامه چند راهکار کاربردی و عمومی می‌گوییم که به هم به خانم‌ها و هم به آقایان در تسکین و درمان علائم کمک می‌کنند:
1_ فعال باشید
هر شکلی از فعالیت بدنی می‌تواند به‌نحوی در کاهش استرس تأثیرگذار باشد؛ بنابراین حتی اگر ورزشکار نیستید یا روی تناسب اندام‌تان کار نمی‌کنید، ورزش را تبدیل به بخشی از زندگی خود کنید.
فعالیت‌های بدنی موجب ترشح اندروفین در بدن و سایر مواد شیمیایی عصبی طبیعی که حس خوب را افزایش می‌دهند، می‌شوند؛ همچنین در حین ورزش تمرکز بیشتر شما روی انجام بهتر حرکات است؛ بنابراین کمتر درگیر افکار استرس‌زا می‌شوید.
از جمله بهترین ورزش‌ها برای مقابله با استرس پیلاتس و یوگا هستند که ارتباط مستقیمی با ذهن دارند.
2_ مدیتیشن
فعالیت‌های جسمی برای ورزیده‌کردن اندام هستند و فعالیت‌های ذهنی، روح شما را در برابر چالش‌های زندگی قوی‌تر می‌کنند. از جمله کاربردی‌ترین فعالیت‌های ذهنی می‌توان به مدیتیشن اشاره کرد. شما در طول مدیتیشن می‌توانید توجه خود را متمرکز کنید و جریان افکار به هم ریخته که ذهن‌تان را شلوغ کرده‌اند، از بین ببرید.
مدیتیشن می‌تواند باعث ایجاد تعادل و آرامش در زندگی شود و روی رفاه عاطفی و سلامت کلی بدن‌تان تأثیر بگذارد. اشکال مختلفی از مدیتیشن مثل مدیتیشن مانترا، سپاسگزاری، آرامش، تسکین درد، ذهن آگاهی و… وجود دارد که شما می‌توانید به انتخاب خود از آن‌ها برای رسیدن به آرامش درونی استفاده کنید.
اپلیکیشن‌های مختلفی برای مدیتیشن وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به Aramiya، Calm و Medito اشاره کرد.
3_ خندیدن
هر چند شوخ‌طبعی نمی‌تواند همه بیماری‌ها را درمان کند، اما می‌تواند باعث ایجاد احساس بهتر درونی شود؛ بنابراین بخندید، حتی اگر مجبور باشید یک خنده ساختگی روی لب‌هایتان بیاورید.
خنده بار ذهنی را کاهش می‌دهد و باعث تغییرات فیزیکی مثبت در بدن می‌شود. خنده می‌تواند آتش شعله‌ور استرس را در بدن‌تان خنک کند.
شما می‌توانید با قرارگرفتن در جمع‌های دوستانه، تماشای یک برنامه تلویزیونی، رفتن به سینما و تماشای فیلم‌های خنده‌دار یا انجام کار‌های مشابه شاد باشید و بیشتر بخندید.
4_ ارتباط با دیگران
ارتباط با دیگران می‌تواند علائم استرس را به‌شکل قابل‌توجه‌ای کاهش دهد؛ البته اگر استرس داشته باشید، بیشتر ترجیح می‌دهید که انزوا را انتخاب کنید؛ اما این کار را انجام ندهید!
با خانواده و دوستان‌تان ارتباط بگیرید. یک دوست خوب هر چند شاید نتواند مشکلات شما را برطرف کند، اما به صحبت‌هایتان گوش می‌دهد و این باعث تسکین علائم استرس می‌شود.
ارتباط با دیگران به‌خصوص یک روانشناس حرفه‌ای علائم استرس ناگهانی را نیز کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر طی روز به یک باره در معرض حملات استرس قرار می‌گیرید، با دوستان یا روانشناس خود ارتباط بگیرید.
البته شاید همیشه دیگران در دسترس نباشند، بنابراین نحوه رسیدن به آرامش درون در زمان تنهایی را هم یاد بگیرید.
5_ خواندن کتاب
خواندن کتاب به‌خصوص کتاب‌هایی در حوزه استرس به شما کمک می‌کند که بتوانید استرس را بهتر مدیریت کنید. ما در مقاله‌ای انواع کتاب مدیریت استرس را معرفی کرده‌ایم که جزء پرفروش‌ترین‌ها و بهترین کتاب‌ها هستند. در اینجا نیز یک لیست از بهترین کتاب‌ها برای مدیریت استرس را می‌آوریم که می‌توانید با خواندن آن‌ها به جنگ نشخوار فکری، اضطراب درونی، افکار به هم ریخته یا استرس بیش‌از‌اندازه بروید:
- کتاب چگونه نگرانی را متوقف و زندگی را شروع کنیم اثر دیل کارنگی (لینک خرید)
- کتاب مراقبت از خود اثر رابین ال گابین (لینک خرید)
- کتاب ریتم نو‌شدن اثر ربکا لاینز (لینک خرید)
- کتاب تمرینات عملی برای درمان اضطراب و فوبیا اثر ادموند جی بورن (لینک خرید)
کلام آخر
علائم استرس به‌صورت عاطفی، فیزیکی و رفتاری خود را نشان می‌دهند. اگر این علائم به‌صورت دائمی باشند، تأثیرات نامطلوبی روی سلامتی و سبک زندگی‌تان می‌گذارند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم که این علائم را جدی بگیرید و حتی برای درمان آن‌ها اقدام کنید. یکی از بهترین راه برای درمان، مراجعه به پزشک روانشناس است. روانشناس‌ها با استفاده از تکنیک‌های علمی و عملی به شما کمک می‌کنند تا بتوانید به‌مرور علائم استرس را از بین ببرید.
