وب‌سایت Mentalhealth، گزارش می‌دهد که زنان بین 12 تا 24 سال تقریباً 3 برابر (26 درصد) نسبت به مردان هم سن (9 درصد) در معرض مشکلات روانی از جمله استرس هستند. به نقل از Healthline نیز 88 درصد از زنان معتقدند که استرس تأثیر بسیار زیادی بر سلامت آنها دارد. وب‌سایت Weforum هم نقل می‌کند که سطح کلی استرس، غم، اندوه و نگرانی بین سال‌های 2020 تا 2021 در زنان افزایش پیدا کرده است.
این آمار نشان می‌دهند که استرس در زنان بسیار رایج است. بر اساس گزارشات وب‌سایت Weforum زنان در طول سال 2020 تا 2021 حدود 4 درصد استرس بیشتری را نسبت به مردان تحمل کرده‌اند. ما در این مقاله درباره استرس در زنان، علائم، دلایل و راه‌های درمان آن صحبت می‌کنیم.
استرس در زنان چگونه است؟
قبل از اینکه بخواهیم درباره استرس در زنان صحبت کنیم، بد نیست که پاسخی کوتاه به این سؤال که استرس چیست، دهیم. استرس در واقع پاسخ بدن شما به رویداد‌های روزانه است که در زندگی رخ می‌دهند. استرس می‌تواند مثبت باشد و زنان را به‌سمت اهداف مثبت سوق دهد؛ اما این احساس آثار و پیامد‌های منفی هم به‌همراه دارد. وقتی درگیر استرس مزمن می‌شوید، سازگاری و کنار آمدن با آن سخت‌تر خواهد شد.
استرس به‌قدری با زندگی زنان آمیخته شده است که برخی زنان از آن به‌عنوان یک روش عادی زندگی یاد می‌کنند. گاهی اوقات زنان آنقدر درگیر مسائل زندگی می‌شوند که فرصت کافی برای فکر‌کردن به اثرات منفی استرس بر زندگی خود ندارند.
علائم استرس می‌تواند در زنان به‌شکل مشکلات جسمی و روانی مثل اختلال خواب، اضطراب یا تغییر در الگو‌های قاعدگی خود را نشان دهد. زنان ممکن است به‌دلیل ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی یا اجتماعی فرهنگی استرس متفاوتی را نسبت به آقایان تجربه کنند.
بیشتر بخوانید:
نشانه های استرس در زنان چیست؟
علائم استرس در زنان خود را به 3 شکل جسمی، عاطفی و شناختی نشان می‌دهند که در این جدول آنها را بررسی می‌کنیم:
| علائم جسمی | علائم عاطفی | علائم شناختی |
| سردرد یا میگرن | تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی | مشکل در تمرکز |
| مشکل در خوابیدن | اضطراب یا نگرانی | فراموشی |
| خستگی | افسردگی | مشکل در تصمیم‌گیری |
| تغییرات در اشتها، مانند خوردن بیش‌ازحد یا از دست دادن اشتها | احساس سرگیجه یا درماندگی | تفکر منفی یا تکراری |
| تنش عضلانی | کاهش علاقه به فعالیت‌ها | |
| کمر درد | کاهش میل جنسی | |
| سیستم ایمنی ضعیف‌شده | ||
| افزایش فشار خون | ||
| مشکلات گوارشی مانند معده‌درد یا حالت تهوع | ||
| بی‌نظمی یا تغییر قاعدگی | ||
| مشکلات پوستی مانند آکنه یا بثورات |
علت استرس در زنان چیست؟
دلایل زیادی برای استرس در زنان وجود دارد. مردان و زنان زیادی منابع استرس مشترکی مانند مسائل مالی، امنیت شغلی، سلامتی یا روابط دارند؛ اما هر کدام شاید واکنش‌های متفاوتی نسبت به هم در مقابل این استرس‌ها نشان دهند.
شاید زنان به‌دلیل نقش‌های متعددی که در زندگی بر عهده می‌گیرند، استرس بیشتری را تحمل می‌کنند. در واقع زنان در جامعه امروزی اغلب نقش‌های زیادی از جمله تعهدات خانوادگی، مراقبت از فرزندان و مسئولیت‌های کاری را بر عهده گرفته‌اند که هر کدام می‌توانند منبع استرس باشند.
زنان ممکن است در برآورده‌کردن انتظارات خود یا دیگران شکست بخورند؛ آنها معمولاً بیشتر زمان خود را نیز صرف رفع نیاز‌های دیگران می‌کنند، تا خود! همین مسئله باعث می‌شود تا بیشتر در معرض آسیب‌های روانی قرار بگیرند.
بیشتر بخوانید:
تفاوت واکنش زنان نسبت به مردان در برابر استرس
مردان و زنان نسبت به استرس واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. واکنش‌های فیزیولوژیکی و رفتاری هر 2 جنس در برابر استرس با یکدیگر متفاوت است. این تفاوت‌های جنسیتی تحت تأثیر ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، هورمونی و اجتماعی قرار دارد.
به نقل از Healthline، با توجه به داده‌های انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، در این جدول برخی از مهمترین تفاوت‌های زنان و مردان را بررسی می‌کنیم:
|
موضوع |
توضیحات |
| تأثیر استرس | حدود 88 درصد از زنان و 78 درصد از مردان معتقدند که استرس بر سلامت آنها تأثیر دارد. |
| مدیریت استرس | 68 درصد از زنان و 52 درصد از مردان مدیریت استرس را بسیار مهم می‌دانند. |
| ابراز نگرانی | 25 درصد از زنان و 17 درصد از مردان ادعا می‌کنند که در مدیریت استرس عملکرد مطلوبی ندارند. |
| تلاش برای کاهش استرس | تقریباً 70 درصد از زنان و حدود 50 درصد از مردان گزارش داده‌اند که در طول 5 سال گذشته سعی بر کاهش استرس‌های درونی خود داشتند. |
| راهبرد‌های مدیریت استرس | 44 درصد از زنان از طریق وقت‌گذرانی با خانواده و دوستان، 41 درصد با نماز خواندن، 24 درصد با شرکت در مراسم‌های مذهبی و 18 درصد با خریدکردن استرس‌های خود را کاهش می‌دهند. مردان معمولاً از ورزش برای مدیریت استرس‌های درونی خود استفاده می‌کنند. |
| اعتقاد به دریافت کمک حرفهای |
زنان معتقدند که روان‌شناس‌ها تأثیر زیادی بر تغییر سبک زندگی، رفتار و نحوه مقابله با استرس‌ها دارند؛ در حالی که اعتقاد مردان در این زمینه نسبت به خانم‌ها ضعیف‌تر است. |
به نقل از Healthline، یک مطالعه در سال 2019 در جنوب ایتالیا انجام شد که وضعیت سلامت روان مردان و زنان را در روند بیکاری و اشتغال بین 395 شرکت‌کننده (62 درصد مرد و 38 درصد زن) بررسی کرد. طی این تحقیقات، بیشتر شرکت‌کنندگان سطوح استرس معمولی تا کمی را تجربه می‌کردند؛ اما وقتی صحبت از جنسیت به میان آمد، آمار نشان می‌داد که زنان (22.7 درصد) استرس بیشتری را نسبت به مردان (11 درصد) گزارش کردند.
عوارض استرس در زنان چیست؟
در حالی که هم مردان و هم زنان از لحاظ فیزیکی تحت تأثیر استرس قرار دارند، زنان ممکن است گاهی اوقات واکنش‌های فیزیولوژیکی منحصر‌به‌فردی در مواجهه با این احساسات از خود نشان دهند. در اینجا چند مورد از تأثیرات منحصر‌به‌فرد استرس بر بدن زنان را بررسی می‌کنیم:
1_ بی‌نظمی در دوران قاعدگی
استرس زنان می‌تواند روی چرخه قاعدگی نامنظم آنها تأثیر بگذارد و منجر به بروز مشکلاتی از جمله پریودنشدن یا علائم شدیدتر سندروم پیش از قاعدگی (PMS) شود.
مطالعه‌ای به نقل از وب‌سایت Healthline روی دختران جوان علوم بهداشت انجام شد که نشان می‌داد بین سطح استرس آنها و مشکلات قاعدگی‌شان ارتباط وجود داشت.
2_ مشکلات باروری
سطح بالای استرس با مشکلات باروری در زنان نیز همراه است. استرس ناشی از تلاش برای باروری می‌تواند این مشکل را تشدید کند. پرداختن به پریشانی و تلاش برای کاهش استرس نتایج باروری را برای زنانی که تلاش می‌کنند بارور شوند، بهبود می‌بخشد.
3_ تغییرات هورمونی
استرس می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کند. هورمون‌ها بر وضعیت خلق‌وخو و سلامت کلی بدن زنان تأثیر می‌گذارند. یک مطالعه نشان می‌دهد که استرس در مرحله اولیه چرخه قاعدگی منجر به افزایش سطح پروژسترون و کورتیزول می‌شود.
4_ افزایش حساسیت نسبت به درد
استرس می‌تواند تحمل درد را کاهش دهد و زنان را در معرض ابتلا به آسیب‌هایی مثل سردرد‌های تنشی، حملات میگرن یا درد‌های مزمن قرار دهد. تحقیقات ثابت کرده‌اند که زنان معمولاً حساسیت بیشتری نسبت به درد در برابر مردان نشان می‌دهند و آستانه درد آنها کمتر است.
5_ چاقی
وب‌سایت Clevelandclinic نقل می‌کند که زنانی که استرس دارند، بیشتر از مردان در معرض مشکلاتی از جمله چاقی هستند.
بیشتر بخوانید:
زنان چطور می‌توانند استرس خود را کنترل کنند؟
زنان می‌توانند با استفاده از راهکار‌های خودمراقبتی سالم، میزان استرس‌شان را مدیریت کنند. برای مقابله با استرس در مرحله اول باید جنبه‌های مختلف زندگی خود را بررسی کنید که شامل این موارد هستند:
- جسمی
- عاطفی
- ذهنی
- شغلی
- اجتماعی
- معنوی
دوست دارید در کدام یک از این حوزه‌ها متفاوت‌تر عمل کنید و آرامش درونی بیشتری داشته باشید؟ با استفاده از راهکار‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، به آرامش درونی می‌رسید:
1_ ورزش کنید
ورزش باعث ترشح هورمون اندورفین در بدن می‌شود و تأثیر زیادی در از بین بردن استرس دارد. ورزش‌های مختلفی برای از بین بردن استرس هستند که از جمله آنها می‌توان به یوگا یا پیلاتس اشاره کرد. این ورزش‌ها ارتباط مستقیمی با ذهن و روح دارند و آرامش درونی را برایتان به ارمغان می‌آورند؛ البته شما می‌توانید از طریق سایر ورزش‌ها نیز استرس‌ها را از بین ببرید.
2_ داشتن رژیم غذایی سالم
داشتن رژیم غذایی سالم مثل رژیم مدیترانه‌ای می‌تواند در کاهش استرس به شما کمک کند. محقق‌های Nutrition Research and Practice به این نتیجه رسیده‌اند که بین رژیم مدیترانه‌ای و کاهش استرس روانی و اجتماعی در زنان و مردان ارتباط وجود دارد.
در رژیم غذایی مدیترانه‌ای حبوبات، مغزیجات، سبزیجات، غلات کامل، روغن زیتون، گوشت ماهی، گوشت قرمز کم‌چرب و لبنیات پرچرب جایگاه ویژه‌ای دارند. هر کدام از این مواد غذایی می‌توانند به‌نحوی روی کاهش استرس شما تأثیر بگذارند.
3_ خواب کافی
انسان بالغ باید بین 7 تا 9 ساعت در شبانه‌روز خواب کافی داشته باشد. بی‌خوابی مشکلات روحی و جسمی زیادی به‌همراه دارد که از جمله آنها می‌توان به استرس و اضطراب اشاره کرد. خانم‌ها به‌دلیل مسئولیت‌های مختلف از جمله نگهداری از فرزندان خردسال ممکن است مستعد بی‌خوابی باشند؛ اما باید بدانید که تکرار مداوم این کار باعث بروز مشکلات روحی و روانی زیادی می‌شود.
چند راهکار برای خواب کافی:
- عوامل حواس‌پرتی مثل ابزار‌های تکنولوژی را کنار بگذارید.
- به روتین خواب کودکان آگاه شوید و ساعات خواب خود را متناسب با آنها برنامه‌ریزی کنید.
- از چند ساعت قبل تمام کار‌های خانه را انجام دهید تا موقع خواب استرس نداشته باشید.
- هنگام خواب موسیقی‌های آرامش‌بخش باکلام یا بی‌کلام گوش کنید.
4_ بیان احساسات
بیان احساسات به افراد مورد اعتماد و دریافت حمایت عاطفی و اجتماعی از آنها باعث می‌شود تا استرس‌ها را بهتر مدیریت کنید. مسائلی را که باعث آزارتان می‌شوند، با شخصی مورداعتماد در میان بگذارید. این شخص می‌تواند همسر، اعضای خانواده یا یکی از دوستان نزدیک باشد.
5_ تکرار احساسات مثبت
احساسات مثبت را به‌روش‌های مختلف مثل عبارات تأکیدی، تجسم تصاویر هدایت‌شده، مدیتیشن یا فایل‌های سابلیمینال تکرار کنید. شما باید بار‌ها احساسات و افکاری را که باعث احساس خوب می‌شوند، در خود تقویت کرده و به‌دنبال راهی برای تجدید آنها باشید.
6_ تلاش برای عزت نفس
مقایسه‌کردن خود با دیگران، تمرکز بر کمبود‌های زندگی یا ظاهری یا هر نوع مشکل مشابه می‌تواند باعث افزایش اضطراب و استرس شود. توصیه می‌کنیم که برای داشتن عزت نفسی قوی تلاش کنید و تمرکز خود را روی پیشرفت و سلامت‌تان بگذارید.
7_ نگرش مثبت
سعی کنید نسبت به اتفاقات مختلف زندگی نگرش مثبت داشته باشید. شما حتی می‌توانید توجه خود را در دل بدترین اتفاقات روی ویژگی‌های مثبت بگذارید. دوستان که مداوم حرفهای منفی به زبان می‌آورند، خواندن خبر‌های منفی یا تمرکز روی اتفاقات بد می‌تواند باعث تغییر نگرش شما نسبت به زندگی شود.
اگر می‌خواهد نگرش مثبت داشته باشید و سطح استرس و اضطراب‌های درونی را کاهش دهید، پیشنهاد می‌دهیم که از افراد یا کار‌های منفی فاصله بگیرید.
شما باید در دیدگاه خود نسبت به مسائل مختلف انعطاف‌پذیری به‌وجود آورید. شما می‌توانید از زوایای مختلف به یک اتفاق نگاه کنید تا میزان استرس‌های منفی درونی خود را به حداقل برسانید.
8_ داشتن هدف
اگر در زمینه شغلی یا مهارت‌های فردی احساس استرس دارید، برنامه‌ریزی کنید و هدف داشته باشید. تعیین هدف و قرار گرفتن در مسیر آن باعث می‌شود تا از بسیاری از احساسات نامطلوب از جمله استرس‌ها فاصله بگیرید. بسیاری از خانم‌ها به‌قدری سرگرم خدمت‌کردن به دیگران و کمک به آنها می‌شوند که گاهی هدف‌ها و رسالت خود در زندگی را فراموش می‌کنند. این دسته از افراد معمولاً بیشتر در معرض استرس هستند.
9_ ایجاد تعادل بین کار‌های خانه و علایق شخصی
بین کار‌های خانه و علایق شخصی خود تعادل به‌وجود آورید. قرار نیست که تمام زمان خود را صرف کار‌های خانه یا علایق‌تان کنید. با ایجاد تعادل می‌تواند در کنار انجام وظایفی از جمله خانه‌داری یا فرزندپروری به علایق خود برسید.
مثلاً اگر به کار‌کردن علاقه دارید، اما به‌دلیل مسئولیت‌های خانه نمی‌توانید در بیرون کار کنید، توصیه ما به انجام کار‌های در منزل است.
10_ تلاش برای حفظ روابط عاشقانه
حفظ روابط عاشقانه برای بسیاری از خانم‌ها اهمیت دارد؛ اما کمتر کسی مهارت‌های لازم در این زمینه را آموخته است. اگر می‌خواهید روابط عاشقانه عالی و بدون استرسی داشته باشید، ابتدا مهارت‌های برقراری ارتباط عاطفی را یاد بگیرید.
11_ حفظ انرژی زنانه
خانم‌ها در عین انجام کار‌های خانه و بیرون از منزل، فرزندپروری و قبول هر گونه وظیفه دیگر، باید سعی در حفظ انرژی زنانه خود داشته باشند. تنها زمانی می‌توانید در آرامش کامل باشید که در انرژی زنانه‌تان زندگی کنید. در اینجا چند راهکار برای حفظ انرژی زنانه می‌گوییم:
- به آرایش و زیبایی خود توجه کنید.
- لباس‌های موردعلاقه‌تان را حتی در زمان تنهایی بپوشید.
- به‌جای توجه به محدودیت‌ها، از جنسیت خود لذت ببرید.
- سپاسگزاری کنید.
- مدیتیشن را به‌صورت روزمره ادامه دهید.
- ارتباط بیشتری با زنان آگاه و خودساخته داشته باشید.
- افراد، کار‌ها یا چیز‌هایی را که دیگر برای زندگی‌تان کاربردی ندارند، کنار بگذارید.
12_ زندگی در لحظه حال
یکی از اقداماتی که می‌توانید برای کاهش استرس انجام دهید، زندگی در لحظه حال است. گذشته و آینده در دسترس نیستند و تمرکز روی آنها فقط لذت زندگی در لحظه را از بین می‌برد.
این اقدامات می‌توانند توجه شما را به لحظه حال بیاورند:
- مدیتیشن کنید.
- آگاهانه غذا بخورید.
- آگاهانه بو‌ها را استشمام کنید.
- روی یک روتین منظم بمانید.
13_ شناخت منابع استرس
منابع استرس را بشناسید.
- کدام یک از آنها در اولویت قرار دارد؟
- کدام یک استرس بیشتری درون‌تان ایجاد می‌کند؟
- کدام یک زودتر از مابقی رفع می‌شود؟
پاسخ به هر کدام از این سؤالات به شما کمک می‌کند تا بتوانید با استرس‌های درونی و منشاء آنها بهتر کنار بیایید و به‌مرور از آنها بگذرید.
14_ عمل‌های زیبایی
وب‌سایت mentalhealth نقل می‌کند که 36 درصد از زنان استرس را مرتبط با ظاهر و تصویر بدنی خود مرتبط می‌دانند؛ در صورتی که این آمار در مردان فقط 26 درصد است. بنابراین عمل‌های زیبایی می‌توانند تأثیر خوبی در بهبود عزت نفس و کاهش استرس خانم‌ها داشته باشند.
National Institutes of Health (NIH) در این زمینه نقل می‌کند که:
It can be ascertained that people after cosmetic surgery had higher sexual self-esteem, were more satisfied with their body image, and experienced more well-being.
ترجمه: می‌توان دریافت که افراد بعد از جراحی زیبایی عزت نفس جنسی بالاتری داشتند، از تصویر بدنی خود رضایت بیشتری داشتند و رفاه بیشتری را تجربه کردند.
15_ تمرین پذیرش
پذیرش را تمرین کنید. این موضوع را بپذیرید که تغییر برخی شرایط توسط شما امکان‌پذیر نیست؛ همچنین باید با برخی افراد یا اتفاقات کنار بیایید؛ گاهی اوقات این کار تنها راه نجات از استرس‌های درونی به‌نظر می‌رسد.
شما باید به‌مرور با تلاش مستمر و هدف‌گذاری اتفاقات ناخواسته خود را در زندگی تغییر دهید؛ بنابراین اگر در وضعیت فعلی امکان تغییر شرایط را ندارید، بهترین کار این است که کنار بیایید؛ اما به فکر ایجاد تغییر در آینده باشید.
کلام آخر
استرس در زنان به‌شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. شما می‌توانید با استفاده از راهکار‌های مناسبی استرس‌های درونی خود را از بین ببرید و کمتر دچار مشکلاتی از جمله آشفتگی ذهنی یا بیماری‌های جسمی شوید. در این زمینه توصیه می‌کنیم که حتماً به یک روان‌درمانگر حرفهای هم مراجعه کنید. روان‌درمانگر‌ها با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و خاطرات الگو‌های استرس درونی‌تان را تشخیص می‌دهند و با بررسی‌های علمی بهترین راهکار‌ها را برای مواجهه با افکار ناخواسته به شما ارائه می‌دهند.
منابع:
