رابطه بین سیگار کشیدن و ADHD، فواید تا معایب!

اگر کمی با اختلال بیش‌فعالی یا همان ADHD آشنا باشید، می‌دانید در هر گوشه از زندگی که دستش برسد سرک می‌کشد؛ چه برسد به مواردی مانند مصرف دخانیات که به‌خودی‌خود دردسر است! یکی از علائم کاذب و گذرای سیگار کشیدن، ایجاد حس تمرکز و بعضا آرامش است؛ به همین علت، برخی معتقدند رابطه بین سیگار کشیدن و ADHD مثبت محسوب می‌شود. در این مقاله با پرداختن به موارد زیر، به شما ثابت می‌کنیم که از این خبرها نیست:

• افراد مبتلا به ADHD به‌مراتب بیشتر از سایرین مستعد اعتیاد به دخانیات هستند و روند ترک آن‌ها بسیار دشوارتر از دیگران خواهد بود.
• افراد بیش‌فعال فاقد ژن مسئول دوپامین هستند؛ بنابراین لذتی که از سیگارکشیدن تجربه می‌کنند متفاوت با دیگران است. آن‌ها چیزی را حس می‌کنند که تابه‌حال به‌صورت طبیعی تجربه نکرده بودند.
• ترک سیگار علائم افسردگی گذرایی دارد که به‌راحتی قابل‌مدیریت است.
• یکی از اصلی‌ترین مزایای ترک سیگار، بهبود اضطراب است که به کنترل علائم ADHD کمک خواهد کرد.
• خوددرمانی با نیکوتین برای رهایی از ADHD مصداق بارز از چاله به چاه افتادن است و تحت هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود.
• روش‌های زیادی برای تسهیل روند ترک سیگار در افراد ADHD وجود دارد؛ تعدادی از آن‌ها در این مقاله به طور خلاصه بررسی شده‌اند.

رابطه بین سیگار کشیدن و ADHD

اطلاعات موجود نشان می‌دهد که افراد مبتلا به ADHD ممکن است تمایل بیشتری به سیگار کشیدن داشته باشند و در مقایسه با افرادی که به ADHD مبتلا نیستند، احتمال مصرف سیگار در آن‌ها دو برابر بیشتر باشد. این ارتباط به دلایل متعددی بستگی دارد. یکی از عوامل ممکن، تأثیرات نیکوتین بر مغز فرد مبتلا است. نیکوتین به سرعت به مغز ما وارد شده و اثرات فوری ایجاد کرده که به دلایل بیولوژیکی، جذابیت بیشتری برای افراد درگیر با ADHD دارد. این دلایل بیولوژیکی به زبان ساده با مشکلات تمرکز و توجه، ارتباط دارد که نیکوتین می‌تواند به طور موقت این مشکلات را تسکین دهد. بنابراین، آن‌ها ممکن است به سیگار متمایل شوند تا این تأثیرهای فوری را تجربه کنند. 

در جریان تحقیقاتی که در سال 2016 شروع شد، محققان به این نتیجه رسیدند که افراد مبتلا به ADHD تمایل بیشتری نسبت به کشیدن سیگار و مصرف نیکوتین دارند. به همین ترتیب، ترک سیگار در افراد مبتلا به ADHD به‌مراتب دشوارتر از سایر افراد خواهد بود. ضمن آنکه طبق بررسی‌های اخیر، روند مصرف سیگار بین بزرگسالان ایالات متحده کاهش‌یافته است؛ این در شرایطی است که مصرف سیگار بین مبتلایان ADHD روند صعودی پیدا کرده است. باتوجه‌به نتایج این تحقیقات درمورد رابطه بین سیگار کشیدن و ADHD، این اختلال به‌عنوان یکی از عوامل خطرناک گرایش بزرگسالان به سیگارکشیدن شناخته شد. (منبع: Medical News Today)

• بیشتر بخوانید: ADHD چیست؟
• بیشتر بخوانید: علت بیش فعالی چیست؟
• بیشتر بخوانید: انواع بیش فعالی

عوامل عصب زیست شناختی و اجتماعی

در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به ADHD مصرف سیگار را از سن کمتری شروع کرده و ترک آن برای آن‌ها ممکن است چالش‌برانگیز باشد. سختی‌های این کار از آنجایی آغاز می‌شود که نیکوتین می‌تواند اثرات تسکین‌دهنده‌ای بر برخی از علائم ADHD داشته باشد. برای برخی از افراد مبتلا به ADHD، سیگار می‌تواند علائم آن‌ها را تسکین دهد و به عنوان جایگزینی برای داروهای تجویز شده عمل کند. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است فکر کنند که ترک سیگار منجر به افسردگی و اضطراب می‌شود و به همین خاطر از ترک سیگار پرهیز می‌کنند.

از نظر زیست‌شناختی، نیکوتین می‌تواند مغز افراد را به خود عادت دهد و به عنوان یک منبع تسکین و تحریک عمل کند. این عادت به نیکوتین ممکن است الگوهای اعتیادی را ایجاد و تثبیت کند. همچنین، ژنتیک نقش دیگری در این مسئله ایفا می‌کند. تحقیقاتی نشان می‌دهد که تعامل بین ژن‌ها، سیگار کشیدن و ADHD، باعث افزایش خطر مصرف سیگار می‌شود. به علاوه، وقتی که نوزاد در معرض دود سیگار قرار می‌گیرد، نیکوتین بر روی ژن‌هایی تأثیر می‌گذارد که احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهند. بنابراین مصرف سیگار توسط والدین در سنین کم فرد نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.

خوددرمانی ADHD؛ تاثیر نیکوتین سیگار روی ADHD

نیکوتین، ماده اصلی موجود در سیگار، می‌تواند بر برخی علائم کم‌توجهی و بیش‌فعالی که در افراد مبتلا به ADHD دیده می‌شود، تاثیرگذار باشد. مکانیسم این تاثیرات معمولاً به تغییر در میزان ترشح دوپامین در مغز بازمی‌گردد. نیکوتین باعث افزایش ترشح دوپامین می‌شود که می‌تواند میزان تمرکز و احساس آرامش را در افراد افزایش دهد. به عبارت دیگر، مصرف سیگار ممکن است به عنوان یک ابزار کوتاه‌مدت برای مدیریت علائم ADHD مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از روش‌های رایج درمان و کنترل علائم ADHD، مصرف محرک‌های دارویی (با تجویز پزشک) است. باتوجه‌به تحقیقات اخیر CDC، تاثیر نیکوتین سیگار روی مغز تا حد زیادی مشابه این داروهای محرک است و می‌تواند به‌صورت مقطعی علائم را کاهش دهد؛ در نتیجه، برخی از افراد مبتلا از سیگار به عنوان روشی برای خود درمانی ADHD استفاده می‌کنند.

با این حال، باید تاکید کرد که تاثیرات منفی مصرف سیگار بر سلامتی و به‌ویژه بر افراد مبتلا به ADHD نباید نادیده گرفته شوند. اعتیاد به سیگار می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری شود. علائم ترک سیگار از جمله عدم تمرکز (با شدت بیشتر)، بی‌قراری، ناامیدی و کاهش عملکرد ممکن است با علائم ADHD ترکیب شده و علائم‌ها را تشدید می‌کند.

نیکوتین با ترشح دوپامین، سیستم پاداش مغز را فعال می‌کند و شما لذت شدید و مقطعی را تجربه خواهید کرد. کارشناسان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد یکی از ژن‌های مهم مسئول دوپامین هستند. در این افراد، نیکوتین یک لذت معمولی ایجاد نمی‌کند؛ بلکه حس لذتی القا می‌کند که فرد ADHD تابه‌حال آن را تجربه نکرده است؛ بنابراین، سوءمصرف نیکوتین و فراورده‌های آن در افراد بیش‌فعال به‌مراتب رایج‌تر از سایرین است و احتمال بروز اعتیاد و وابستگی بالاتری خواهد داشت. (منبع: Healthline)

• بیشتر بخوانید: درمان بیش فعالی در بزرگسالان
• بیشتر بخوانید: درمان شناختی رفتاری بیش فعالی
• بیشتر بخوانید: درمان خانگی بیش فعالی در کودکان

کاهش خطرات سیگار در افراد ADHD

سیگار کشیدن نه تنها به ریه‌ها آسیب می‌زند، بلکه در طولانی مدت منجر به مشکلات قلبی مانند سکته قلبی و اختلالات جدی دیگر نیز می‌شود. از این رو، ترک سیگار همواره از دیدگاه پزشکان یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر فرد می‌تواند برای بهبود سلامت خود انجام دهد. برای کمک به افراد ADHD در ترک سیگار، می‌توان از روش‌های متعددی بهره گرفت. این اقدامات شامل:

1. دوری از مواد اعتیادآور دیگر: اجتناب از مصرف موادی مانند الکل یا مواد مخدر که اعتیادآور هستند، می‌تواند کمک مؤثری در ترک سیگار ارائه دهد. این مواد ممکن است برای برخی افراد با ADHD به عنوان راه فراری از ترک سیگار عمل کنند.
2. محصولات مبتنی بر نیکوتین: استفاده از محصولات حاوی نیکوتین مانند آدامس نیکوتین، اسپری‌های نیکوتینی یا چسب‌های نیکوتین، به طور تدریجی کاهش نیاز به سیگار را فراهم می‌کند. این محصولات می‌توانند به افراد کمک کنند تا از سیگار و تدریجاً از نیکوتین جدا شوند.
3. درمان شناختی-رفتاری: مشاوره و درمان رفتاری به افراد کمک می‌کند تا به شناخت و کنترل بهتر انگیزه برای سیگار کشیدن پرداخته و راه‌های مقابله با این عادت مخرب را یاد بگیرند.
4. روش‌های مبتنی بر پاداش: تعیین یک سیستم پاداش برای جلب ترک سیگار می‌تواند ترکیبی موثر برای ایجاد انگیزه باشد. این روش می‌تواند به افراد ADHD کمک کند تا انگیزه‌ای قوی‌تر برای ترک سیگار داشته باشند.
5. استفاده از روش‌های جایگزین مانند طب سوزنی و طب سنتی: برخی افراد ممکن است از روش‌های مانند طب سوزنی یا طب سنتی به عنوان راهکارهای تکمیلی برای ترک سیگار بهره ببرند. این روش‌ها ممکن است به کنترل استرس و اضطراب کمک کنند.
6. استفاده از داروها: در مواردی، پزشکان ممکن است داروهای خاصی را تجویز کنند تا کمک به کاهش اعتیاد به سیگار کنند. این داروها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، بنابراین تجویز آنها تنها تحت نظر پزشکان صورت می‌گیرد.

در این مسیر، حمایت از افراد مبتلا به ADHD، به ویژه توسط خانواده و افراد نزدیک، بسیار اهمیت دارد. ترک سیگار برای افراد ADHD همواره با چالش‌های زیادی همراه است. آگاه‌سازی افراد در مورد علائم خطرناک سیگار، توجه به تغذیه مناسب و انجام فعالیت‌های ورزشی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اقدامات می‌توانند به دفع مواد مضر سیگار از بدن کمک کنند و به بهبود کلی سلامتی افراد کمک کنند.

نکاتی درمورد تاثیرات متقابل سیگار کشیدن و ADHD

ترک سیگار به‌خودی‌خود دشوار است؛ چه برسد به اینکه خودتان را قانع کرده باشید مصرف آن برایتان مفید است و علائم ADHD را کاهش می‌دهد! تمرکز ما در این بخش، ارائه توصیه‌هایی برای ترک سیگار نیست؛ زیرا هر جور حساب کنیم مضرات سیگار بیشتر از فواید آن است و نه‌تنها من و شما، بلکه آن فرد سیگاری هم این را خوب می‌داند. در نتیجه، اگر کسی قصد ترک آن را داشته باشد، راهش را هم پیدا می‌کند. در این بخش، فرض را بر این می‌گذاریم که شما طبق تشخیص روان‌شناس، بیش‌فعال هستید و عادت بد سیگارکشیدن را هم دارید. نکاتی که باید دررابطه‌با سیگار کشیدن و ADHD بدانید به شرح زیر هستند:

• اگر برای کنترل بیش‌فعالی تحت درمان دارویی هستید، بهتر است مصرف سیگار را محدود کنید. مطالعات کافی در این زمینه انجام نشده است، اما کارشناسان معتقدند ارتباط بین این دو محتمل خواهد بود.
• طبق گفته‌های دکتر Lirio Covey، استاد روان‌شناسی بالینی در دپارتمان روانپزشکی کلمبیا، احساس تمرکز و کنترل علائم ADHD بعد از مصرف سیگار کاملاً کاذب است و مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهند سیگار کشیدن بیش‌فعالی را تشدید می‌کند.
• برخی داروهای ADHD، مانند متیل فنیدات (ریتالین) تا حدودی در ترک سیگار موثر هستند.
• ترک سیگار برای بیش از 80 درصد مردم موجب بهبود خلق و خو میشود. 20 درصد باقی مانده تغییری در خلق و خوی خود گزارش نکردند.
• برخلاف باور عموم، ترک سیگار موجب کاهش بروز علائم اضطرابی در افراد می‌شود که قدم اول برای کنترل ADHD است.
• روند ترک سیگار برای افراد بیش‌فعال دشوارتر از سایرین است و حداقل دو تا سه دوره طول خواهد کشید.

(منبع 1، 2)

کلام آخر

افراد مبتلا به ADHD تمایل بیشتری به مصرف سیگار دارند اما باید به یاد داشت که سیگار بر سلامتی ما اثرات منفی دارد. ترک سیگار ممکن است دشوار باشد، اما با استفاده از مشاوره و جایگزین‌های نیکوتین می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا خطرات سیگار را کاهش دهند. آگاهی دادن به افراد مبتلا به ADHD در مورد خطرات سیگار می‌تواند به آن‌ها کمک کند که در آینده از سیگار دوری کنند.

منابع:

• The connection between smoking and ADHD
• Four Things People with ADHD Should Know About Smoking