اهمال کاری در کودکان یعنی: کودک تکالیف و کارهایی دارد اما انجام دادن آن‌ها را به دلایل گوناگون عقب می‌اندازد و به تعویق انداختن کارها به او ضرر می‌رساند.
راهکارهای مقابله با اهمال کاری در کودکان به طور خلاصه چیست؟
- آموزش مهارت حل مسئله
- بازگو کردن ویژگی‌های مثبت فرزندتان
- همذات‌پنداری کردن
- تشویق کردن کودک
- داشتن روتین منظم
- دور کردن عوامل حواس‌پرتی
- داشتن زمان استراحت
در ادامه مطلب هر آن چه که درباره‌ی اهمال کاری در کودکان لازم است بدانید را آورده‌ایم و قدم به قدم همراه شما هستیم تا با اهمال کاری فرزندتان مقابله کنید. پس در ادامه مقاله با ما باشید.
اهمال کاری چیست؟
بیایید با هم تعریف کلی اهمال کاری را بخوانیم، اهمال کاری یعنی:
زمانی که فرد کارهایشان را عقب می‌اندازد در حالی که می‌داند انجام ندادن کارها به ضررش است.
اهمال کاری در کودکان تفاوت کوچکی با اهمال کاری در بزرگسالان دارد. در اهمال کاری در کودکان، کودک درک درستی از ضرری که اهمال کاری به او میزند ندارد. البته کودک هم می‌داند انجام ندادن کارها به موقع برای او آسیب‌هایی به همراه دارد ولی یک بزرگتر یا متخصص باید به او کمک کند تا دقیقا بداند اهمال کاری چه ضرری به او میزند.
بیشتر بخوانید:
نشانه‌های اهمال کاری در کودکان
اهمالکاری یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی است که دانش‌آموزان و کودکان با آن روبرو هستند و تأثیر منفی بر زندگی کودکان از نظر تحصیلی و عاطفی می‌گذارد. حالا پس از دانستن تعریف اهمال کاری در کودکان ، زمان آن است که نشانه‌های اهمالکاری در کودکان را بدانیم. نشانه‌های اهمال کاری در کودکان به شرح زیر است:
- احساس اضطراب و استرس به خاطر انجام کار دارند.
- به راحتی حواسشان پرت می‌شود.
- احساس گناه می‌کنند.
- دائم نگران هستند.
- بهانه برای انجام کار می‌آورند (الان زمان مناسبی…)
- توجیه انجام ندادن کارها (این کار را الان انجام نمیدهم چون …)
- اغلب کارهای کودک ناتمام می‌ماند.
- احتیاج به یادآوری مکرر برای انجام تکالیف دارد
- تمرکز پایینی دارد.
بیشتر بخوانید:
تفاوت اهمال کاری با تنبلی در کودکان
از کجا می‌توان متوجه شد کودک اهمال کار است یا تنبل؟
اهمال کاری زمانی اتفاق می‌افتد که فرد می‌خواهد کارش را انجام بدهد ولی چیزی یا مانعی وجود دارد. مثلا ممکن است کودک شما از شدت زیاد اضطراب برای امتحان نتواند درس بخواند.
تنبلی زمانی است که فرد مشکلی ندارد و کلا نمی‌خواهد کار را انجام بدهد. فرد تنبل بی‌مسئولیت است و از تلاش برای انجام کار در می‌رود؛ در حالی که فرد اهمال کار مسئولیت‌پذیر است و در انتها کارش را انجام می‌دهد. اهمال کاری در کودکان اگر به موقع مدیریت نشود، می‌تواند تاثیرات منفی بر عملکرد تحصیلی، اعتماد به نفس و رشد اجتماعی آن ها داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
دلایل ایجاد اهمال کاری در کودکان چیست؟
ممکن است گمان کنید که فرزند شما تنبل است یا انگیزه ندارد که کارهایش را انجام نمی‌دهد؛ درست است که این دو عامل می‌تواند به تعویق انداختن کارها کمک کند اما دلایل مهم‌تری دیگری نیز وجود دارد:
1_ بی‌حوصلگی
بعضی کارها حوصله بچه‌ها را سر میبرد. مثلا اگر شما جدول ضرب را به فرزندتان آموزش بدهید؛ بدون آن که مفهومی از آن را به کودکتان یاد بدهید حوصله فرزندتان سر می‌رود. بی‌حوصلگی و سر رفتن حوصله در حین انجام یک کار باعث می‌شود که کودک کارهایش را به تعویق بیندازد.
2_ ترس از شکست
اگر تکلیفی که فرزندتان دارد دشوار یا پییچیده به نظر برسد، فرزندتان اضطراب می‌گیرد و ترس از شکست در انجام درست تکلیف، باعث می‌شود کارهایشان را عقب بیندازند. به تعویق انداختن کارها یک مکانیسم دفاعی است: تکلیف را انجام نمی‌دهیم تا شکست هم نخوریم.
3_ مشکل در شروع کردن تکلیف
اگر کودکان نتوانند نقطه شروع تکلیفشان را پیدا کنند، انجام کارها برایشان سخت می‌شود. وقتی نتوانند به درستی در زمان مناسب یا نقطه‌ی درست برای شروع یک تکلیف را پیدا کنند، در نهایت مجبور می‌شوند در لحظات آخر سریع کارهایشان را انجام بدهند و به درستی کار را تمام نکنند.
4_ نداشتن نظم و انضباط
تنها این که بچه‌ها بدانند چگونه کارهایشان را شروع کنند، باعث نمی‌شود بتوانند کارهایشان را به موقع انجام بدهند. نکته مهم دیگر این است که حواس‌پرتی‌هاس زیادی اطراف بچه‌ها است. برای آن که بتوانند به موقع کارهایشان را انجام بدهند باید اولویت بندی و برنامه‌ریزی درست را به آن‌ها یاد داد.
5_ مدیریت زمان بد
کودکان اهمال کار، درک درستی از زمان ندارند. آن‌ها فکر می‌کنند؛ هنوز زمان دارند یا کارهایشان زمان کمی نیاز دارند. در اصل کودک اهمال کار برنامه‌ریزی خوبی نمی‌تواند کند.
6_ کمال‌گرایی
کودکان کمالگرا هیچ وقت، زمان کافی برای انجام کارهایشان ندارند. اگر کودک، چهار هفته برای انجام یک تکلیف زمان داشته باشند تا روزهای آخر صبر می‌کند؛ چرا که فکر می‌کند اول باید در ذهنش تمام آنچه که می‌خواهد انجام بدهد برنامه‌ریزی شود و سپس شروع به انجام کار کند. کودک کمالگرا تا زمانی که مطمئن نباشد کارش کاملا درست انجام می‌شود، انجام تکلیف را به تعویق می‌اندازد.
7_ADHD
تعلل برای انجام یک کار شاید به دلیل ADHD باشد. کودکان ADHD صبر می‌کنند و کارهایشان را دقیقه آخر انجام می‌دهند. موتور آن‌ها زمانی روشن می‌شود که واقعا حس کنند برای انجام کارشان زمان دیگری ندارند. همچنین اگر کاری که انجام می‌دهند را دوست نداشته باشند، به سرعت حواسشان پرت می‌شود و انجام کار به تعویق می‌افتد.
8_ کمبود اعتماد به نفس
اگر که کودک شما به خود و توانایی‌هایش اعتماد نداشته باشد، کارهایش را عقب خواهد انداخت. چرا که او مطمئن نیست از پس کار بربیاید و به درستی کارش را انجام بدهد در نتیجه کارها را به تعویق می‌اندازد تا کار اشتباهی نکند. دلایل دیگر اهمال کاری در کودکان می‌تواند موارد زیر نیز باشد:
- توجه و تمرکز پایین
- کمبود انگیزه
- عدم درک تکلیف
بیشتر بخوانید:
راه‌های کاهش اهمالکاری در کودکان کدامند؟
برای کاهش اهمال کاری در کودکان می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
1_ آموزش مهارت حل مسئله
بیایید به ذهن کودکتان برویم. کودک شما فکر می‌کند اگر در درس ریاضی نمره‌ی خیلی خوبی نگیرد، معدلش پایین می‌آید و دیگر دانش‌آموز خوبی محسوب نمی‌شود. حالا که دانش‌آموز خوبی نیست پس دوستی هم نخواهد داشت و یک بازنده خواهد بود.
افکار بالا درست هستند؟ خیر. اما کودکی که از شکست می‌ترسد و یکسری پیامدهای منفی برای خودش در ذهنش تصور می‌کند، مضطرب می‌شوند و کارشان را عقب می‌اندازند. شما به عنوان یک بزرگتر باید به کودکتان یاد بدهید مهارت حل مسئله را یادبگیرند. در مهارت حل مسئله به کودک آموزش می‌دهید که وظایفش را کوچک کند و هدف‌های کوچک و قابل دسترسی برای خود تعیین کند. یاد بدهید مشکلات را آن گونه که هستند ببینند نه آن گونه که در ذهنشان تصور می‌کنند.
کودک در درس ریاضی عملکرد خوبی ندارد؟ پس باید یاد بگیرند که به این فکر کنند، از یک بزرگتر کمک بگیرند. تمرین بیشتر کنند. نه این که کارهایشان را عقب بیندازند.
2_ بازگو کردن ویژگی‌های مثبت
کنار کودک خود بنشینید و از او بخواهید همراه با شما ویژگی‌هایی که باعث می‌شوند در زندگی موفق باشد را بگوید. به عوان مثال ویژگی‌هایی مانند: تلاشگر بودن، خلاقیت داشتن، صادق و منظم بودن. حالا ویژگی‌های خوبی که کودکتان دارد را با هم بررسی کنید. تمرکز روی ویژگی‌های مثبت باعث تقویت عزت نفس کودک می‌شود. عزت نفس بالا، اهمال کاری در کودکان را خنثی می‌کند.
3_ همذات پنداری کردن
تجربه‌های خود را برای کودک بگویید. بگذارید کودک بداند که تنها کسی نیست که این مشکل را دارد. گفتن تجربه‌های خود به کودک، به او حس همذات پنداری می‌دهد و برای حل مشکل خود را تنها تصور نمی‌کند. همچنین گفتن تجربه‌ها باعث می‌شود کودک روش حل مشکل خود را یادبگیرد و از شما راهکارهایی بیاموزد.
4_ آموزش آینده‌نگری به فرزندان
کودکان کارهای خود را عقب می‌اندازند؛ چرا که نمی‌دانند تعویق کارها چه ضرر و آسیب‌هایی برایشان دارد. به عنوان یک بزرگتر و والدین به کودک خود کمک کنید بداند انجام ندادن کارها چه آسیب‌هایی برای او دارد.
5_ تشویق کردن کودک
همانطور که کودک خود را برای کار اشتباه تنبیه می‌کنید؛ نیاز است برای کار خوب تشویق کنید. بلافاصله بعد از این که کودک شما کارش را به خوبی انجام داد و از پس کارهایش بر آمد او را تشویق کنید. می‌توانید برای انجام کارهایش در برنامه‌ریزی به او کمک کنید و وقتی هر کدام از کارها را انجام داد و اهمال کاری نکرد، او را تشویق کنید.
6_ داشتن روتین منظم
برای آن که فرزندتان تکالیف مدرسه یا کارهای شخصی خودش را به موقع انجام بدهد؛ بهتر است یک برنامه‌ی روتین تهیه کنید. مثلا هر روز ساعت 6 تا 8 را به انجام دادن تکالیف اختصاص بدهید. این برنامه همیشگی در ذهن کودک نظم ایجاد می‌کند و از اهمال کاری در کودکان جلوگیری می‌کند.
7_ دور کردن عوامل حواس‌پرتی
تلویزیون، اسباب بازی‌ها، تبلت باعث می‌شوند تمرکز کودک کاهش پیدا کند و حواسش پرت شود. برای آن که فرزندتان اهمال کاری نکند، بهتر است محیطی که در آن تکالیف مدرسه‌اش را انجام می‌دهد به دور از این وسایل باشد.
8_ داشتن زمان استراحت
هر انسانی برای آن که بهترین خود باشد، نیاز به استراحت دارد تا انرژی خود را دوباره به دست بیاورد. کودکان هم از این قاعده مستثنی نیستند. در برنامه‌ی روزانه فرزندتان مراقب باشید که زمان‌های استراحت وجود داشته باشد.
9_ تقسیم کردن وظایف به بخش‌های کوچک
وظایف و تکالیف بزرگ را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. این کار از این که کودک شما احساس کند در انبوهی از کارها غرق شده است، جلوگیری می‌کند. به یاد داشته‌باشید که هر کودک متفاوت است و ممکن است نیاز به رویکرد متفاوت داشته باشد. همکاری، حمایت و صبر والدین و مربی‌ها در روند بهبود کودکان اهمال کار بسیار مهم است.
برخورد صحیح والدین در مقابل اهمال کاری کودکان چیست؟
اهمال کاری در کودکان از ویژگی‌های منفی است که هر پدر و مادری را ناراحت می‌کند؛ اما شما به عنوان والدین چه کاری برای اهمال کاری کودکتان می‌توانید انجام بدهید؟
به عنوان والدین اولین قدم برای مقابله با اهمال کاری در کودکان این است که از کودک خود حمایت کنید. سعی کنید بفهمید چه چیزی باعث می‌شود که کودکتان کارهایش را انجام ندهد. برای این که متوجه شوید چند سؤال از فرزندتان بپرسید؟
مثلا:
_ عزیزم، فکر می‌کنی چرا این کار را نمی‌توانی انجام بدهی؟
_ فرزند گلم، کدام قسمت این کار برایت سخت است؟
بعد از این که سوالاتتان را پرسیدید؛ قدم دوم این است که هدف‌های قابل دسترسی برای کودک تعیین کنید. برنامه‌ریزی دقیق و مناسبی که انجام شدنی است را به او بدهید. البته از یاد نبرید که اگر فرزندتان بزرگ است این کار را بر عهده خودش بگذارید. بگذارید تفکر مستقلش را حفظ کند و عواقب برنامه‌ریزی خودش را برعهده بگیرید.
قدم سوم این است که بر کارهای فرزندتان نظارت کنید و با همدیگر بررسی کنید کدام کارها انجام شدند و چه کارهایی انجام نشدند. برای کارهایی که انجام داده‌است، حتما پاداش در نظر بگیرید با ببینید کدام کارها و به چه علت انجام نشده‌اند. نواقص برنامه‌ریزی را رفع کنید.
از یاد نبرید به عنوان فرد بزرگسال، کودک از شما الگو برداری می‌کند. اگر خودتان یک فرد اهمال کار هستید یا کسی هستید که برای کارهایش درست برنامه ریزی نمی‌کند؛ نمی‌توانید برای کودک خود الگوی مناسبی باشید.
از یادنرید بهترین راه مقابله با اهمال کاری در کودکان ، مراجعه به یک متخصص است. روانشناسان با بررسی دلایل بروز اهمال کاری و برنامه‌ریزی مناسب به فرزند شما می‌توانند کمک کنند.
کلام آخر
اهمال کاری در کودکان از جمله مشکلاتی است که والدین را نگران می‌کند. برای آن که کودکتان را در مقابله با اهمال کاری همراهی کنید، او را در این راه حمایت کنید. به او برچسب تنبل بودن نزنید و همراهش باشید تا اهمال کاری را ترک کند. اگر تجربه‌ای از اهمال کاری در کودکان داربد در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منابع
- verywellfamily
- Organizational Tutors
- squarespace
- Empowering Parents
