استرس خوب میتواند محرکی برای رسیدن به موفقیت باشد. به نقل از وبسایت Mentalhealth، حدود 60 درصد از افراد 18 تا 24 ساله و 41 درصد از افراد 25 تا 34 ساله اظهار دارند که تحت تأثیر استرس ناشی از موفقیت در زندگی هستند. استرس خوب میتواند بهعنوان محرکی برای موفقیت عمل کند. در صورتی که تفاوت استرس مثبت و منفی را بدانید و از این احساس بهعنوان ابزاری برای پیشرفت استفاده کنید، به موفقیتهای چشمگیری میرسید. ما در این مقاله میخواهیم درباره استرس خوب و تأثیرات آن صحبت کنیم.
استرس چیست؟
استرس به واکنش فیزیولوژیکی اطلاق میشود که احساسات و سیستم عصبی بدن را تحریک میکند تا ما را برای موقعیتهایی آماده کند که نیاز به آگاهی بیشتر دارند.
استرس 3 نوع مختلف دارد که عبارت هستند از:
- استرس حاد کوتاهمدت: این استرس باعث ایجاد یک واکنش محفاظتی میشود؛ مانند زمانی که در یک خیابان شلوغ قدم میزنید. استرس حاد کوتاهمدت خیلی زود از بین میرود.
- استرس مزمن طولانیمدت: استرس مزمن طولانیمدت است و از عوامل خارج از کنترل مثل شرایط نابسامان سلامتی یا مسائل مربوط به روابط ناشی میشود. این استرس در صورت عدم بهبودی، تأثیرات نامطلوبی روی سلامتی میگذارد.
- استرس خوب: این استرس موجب پیشرفت و موفقیت میشود.
ما بهطور کامل درباره اینکه استرس و اضطراب چیست، مقالاتی در وبسایت نادیا منتشر کردهایم؛ بنابراین پیشنهاد میدهیم که برای دریافت اطلاعات بیشتر به این مقالات مراجعه کنید.
استرس مثبت چیست؟
ممکن است از شنیدن این جمله تعجب کنید، اما همه استرسها بد نیستند. در حالی که استرس یا پریشانی مزمن میتواند به سلامتی آسیب برساند، استرس مثبت یا یوسترس که در لاتین به آن (Eustress) میگویند، باعث بهبود عملکرد و افزایش انگیزه میشود و به افراد در دستیابی به اهداف کمک میکند.
صفیا دبار، کارشناس مدیریت استرس در بخش مراقبتهای بهداشتی کلینیک Mayo در لندن نقل میکند که استرس یک واکنش فیزیکی به یک تقاضا است و این تقاضا میتواند هر چیزی باشد. سطح استرس سالم به ایجاد انعطافپذیری کمک میکند.
استرسی که برای ما خوب است و حتی به ما احساس خوشبختی میدهد، استرس مثبت نام دارد. استرسهای مثبت به ما کمک میکنند تا رشد کنیم و به افراد توانمندتری در زندگی تبدیل شویم. برخی از این احساسات حتی به زندگی معنا میبخشند که از جمله آنها میتوان به استرس ناشی از رفتن به دانشگاه، مادر و پدرشدن یا ایجاد یک تجارت جدید اشاره کرد.
استرس خوب در واقع باعث ایجاد انگیزه در زمان کوتاهی میشود تا بتوانید با قدرت بیشتری برای غلبه بر موانع مسیر آماده شوید. با وجود اینکه با یوسترس همچنان هورمونهای کورتیزول و آدرنالین در بدن ترشح میشوند، اما اثرات آنها آنقدر طولانی نیست که آسیبهای واقعی به بدن برسانند.
ویژگیهای استرس خوب چیست؟
استرس خوب برخی ویژگیها دارد که آن را از استرس حاد یا مزمن متمایز میکند که از جمله آنها عبارت هستند از:
1_ مدت زمان کوتاه
استرس خوب طول عمر زیادی ندارد و بین اتفاقات استرسزا، زمان لازم برای بهبودی را فراهم میکند.
2_ عامل انگیزاننده
استرس مثبت شما را برای تلاش جهت رسیدن به اهداف و غلبه بر موانع ترغیب میکند.
3_ حس کنترل بر اوضاع
با ایجاد استرس مثبت، احساس میکنید که بر نتایج کارها کنترل دارید و چیزی خارج از کنترل شما وجود ندارد.
4_ افزایش عملکرد
استرس مثبت میتواند موجب بهبود عملکرد شما شود تا انرژی خود را روی اهدافتان متمرکز کنید.
5_ ایجاد هیجان و نشاط
این استرس باعث ایجاد هیجان و نشاط میشود؛ درست مانند زمانی که سوار ترن هوایی میشوید یا یک فیلم هیجانانگیز را تماشا میکنید.
6_ ایجاد تابآوری
از طریق استرس خوب میتوانید رشد شخصی داشته باشید و با افزایش تواناییها، برای مقابله با چالشهای جدید در آینده آماده شوید.
تفاوت استرس خوب و منفی چیست؟
استرس خوب و بد باعث ایجاد هورمونهای خاصی در بدن از جمله آدرنالین یا کورتیزول میشوند. این هورمونها میتوانند باعث افزایش ضربان قلب، تنفس سریع یا عرقکردن دستها شوند. این استرسها اثرات متفاوتی هم روی بدن دارند.
یوسترس یا استرس مثبت به ما چشمانداز خوبی از آینده را نشان میدهد. این احساس حتی میتواند ما را تشویق کند که برای ایجاد برخی تغییرات در زندگی انگیزه و اشتیاق داشته باشیم. یوسترس باعث بالارفتن میزان انگیزه و هیجان میشود و ما را قادر میسازد تا بر بیماریها، ناملایمات زندگی یا بسیاری از چالشهای پیش رو غلبه کنیم.
در نقطه مقابل، استرس بد یا دیسترس (Distress) همان احساسی است که اغلب ما وقتی از استرس حرف میزنیم، به آن فکر میکنیم. دیسترس بهعنوان نوعی احساس طاقتفرسا، اضطرابآور و اعصاب خردکن شناخته میشود که ضعف و ناتوانی را بههمراه دارد. در صورتی که به دیسترس دچار شوید، شاید وظایف را بهخوبی انجام ندهید یا با چالشهای مختلفی از لحاظ روانی و جسمی دست و پنجه نرم کنید.
تأثیرات استرس خوب بر بدن
- عملکرد بهتر: عملکرد بهتری دارید و برای به دست آوردن دستاوردهای جدید تلاش میکنید.
- ارتباطات بهتر: با دیگران بهشکل معنادارتری ارتباط برقرار میکنید.
- شناخت احساسات: بیشتر در مورد خود، احساسات و عملکردتان مطلع میشوید.
- به چالش کشیدن خود: خود را با روشهای جدیدی به چالش میکشید و کارآمدی بیشتری دارید.
تأثیرات استرس منفی بر بدن
- مزمن: مزمن است، حتی اگر زمانی این استرس مثبت بود و باعث ایجاد انگیزه در شما میشد! با استرس منفی احساس میکنید که گویی پایانی در کار نیست.
- احساس عدم کنترل: شما نمیتوانید این احساس را کنترل کنید. شما قادر به مرزبندی یا مدیریت احساسات خود نیستید.
- احساس ناکارآمدی: دیسترس شما را از انجام هر کار دیگری باز میدارد. اگر این احساس تمام وقت شما را بگیرد یا شما را از انجام کارهای دیگر بازدارد، احساس ناکارآمدی میکنید و عصبانی میشوید.
- عدم تطابق با اهداف: این نوع استرس گویی هیچ تطابقی با اهداف شما ندارد؛ بنابراین ارزشی هم برایتان نخواهد داشت. در واقع دیسترس با اولویتهای زندگیتان تضاد دارد.
نمونههایی از استرس مثبت و منفی
نمونههای استرس خوب
- رفتن به یک قرار ملاقات: هیجان بهوجودآمده میتواند حواس و تمرکز شما را افزایش دهد تا هوشیارتر باشید.
- نزدیکشدن به یک ضربالاجل: این فشار ذهنی میتواند بهرهوری شما را افزایش دهد و تمرکزتان را بالا ببرد تا بهشکل مؤثرتری وظایف خود را انجام دهید.
- شروع یک شغل جدید: چالش مواجهه با محیط کاری جدید باعث میشود تا رشد شخصی داشته باشید و مهارتهای خود را توسعه دهید. (راهکار را در این مقاله مقابله با استرس شغلی ببینید.)
- آمادهشدن برای سخنرانی یا یک امتحان مهم: استرس مثبت میتواند انگیزه شما را برای مطالعه بیشتر کند تا عملکرد بهتری داشته باشید. (5 روش تضمینی برای غلبه بر اضطراب اجتماعی)
- ازدواج: پیشبینی و برنامهریزی ناشی از یوسترس موجب میشود تا زوجها به هم نزدیکتر شوند و خاطرات ماندگارتری را با هم بسازند.
- خرید خانه جدید: این فرآیند میتواند درسهای ارزشمندی در مورد امور مالی یا تصمیمگیری به شما دهد و در عین حال احساس موفقیت را درونتان زنده کند.
نمونههای استرس منفی
- محیط کار سمی: فشار مداوم، ضربالاجلهای غیرواقعی و همکاران بد ذات میتوانند منجر به فرسودگی شغلی شوند و بر سلامت روانتان تأثیر منفی بگذارند.
- بیثباتی مالی: نگرانیهای مداوم بابت پول، بدهی یا ناتوانی در برآوردهکردن نیازهای اولیه میتواند باعث تشدید اضطراب شود و روی کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد. (استرس مالی چیست؟ نشانه ها + راهکار مقابله و معرفی کتاب)
- تروما: تجربه یا مشاهده یک رویداد آسیبزا میتواند منجر به ایجاد استرس طولانیمدت شود که بهطور بالقوه در ایجاد اختلال PTSD (استرس بعد از سانحه) تأثیر میگذارد.
- انزوای اجتماعی: تنهایی طولانیمدت یا عدم دریافت حمایت اجتماعی میتواند سطح استرس را بهشکل قابلتوجهای افزایش دهد و منجر به افسردگی شود.
- تغییرات مهم زندگی: تغییرات مهمی مانند طلاق، نقل مکان یا از دست دادن یکی از عزیزان میتوانند باعث تشدید استرس شوند و روی رفاه جسمی و عاطفی شما تأثیر بگذارند.
چطور استرس منفی را به استرس خوب تبدیل کنیم؟
برخی راهکارها وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید تا اثرات استرس بد را بر زندگی خود کاهش دهید.
روانشناس وبسایت Talkspace اینطور نقل میکند که:
Too much of anything is a bad thing most of the time. This is true with stress. Too much good stress can lead to it tipping over and becoming bad. Understanding limits and working on moderation when it comes to managing eustress will help keep that balance of just enough.
ترجمه: زیادهروی در هر چیزی بیشتر مواقع بد است؛ این در مورد استرس هم صدق میکند. استرس خوبِ بیشازاندازه میتواند منجر به واژگونی و بدشدن آن شود. درک محدودیتها و ایجاد اعتدال در هنگام مدیریت یوسترس موجب حفظ تعادل میشود.
در اینجا راهکارهایی را معرفی میکنیم که از طریق آنها میتوانید استرس منفی را به استرس خوب تبدیل کنید:
1_ مزیتها را ببینید
از همه جهتها به یک موقعیت نگاه کنید و نکتههای مثبت آن را در نظر بگیرید. اگر در انجام این کار مشکل دارید، از یک روانشناس بخواهید که به شما کمک کند. اگر چه شاید یک رویداد با آنچه که واقعاً میخواستید، مطابقت نداشته باشد، اما فراموش نکنید که بسیاری از موقعیتها که در ابتدا چالشبرانگیز بهنظر میرسند، اغلب میتوانند به ما در پیشرفت کمک کنند.
تمرین:
- یک دفترچه کوچک برای خود تهیه کنید.
- در بالای هر برگه از این دفترچه یکی از چالشهای خود را بنویسید.
- حالا در ادامه لیست مزیتهای چالش را بنویسید.
- این دفترچه را همراه خود داشته باشید تا هر بار که یک مزیت را به یاد آوردید، آن را بنویسید.
- هر بار که بهواسطه چالشها تحت تأثیر استرس قرار گرفتید، لیست تأثیرات مثبت آنها را در دفترچه بخوانید.
2_ نقاط قوت خود را یادآوری کنید
وقتی در منطقه امن خود ماندهایم، نمیتوانیم از نقاط قوت خود استفاده درستی داشته باشیم. موقعیتهای استرسزا به ما کمک میکنند تا از نقاط قوتمان بهشکل بالقوه استفاده کنیم. آنها همچنین ما را تشویق به فکرکردن و ایجاد تواناییهای جدید میکنند تا پیشرفت داشته باشیم.
تمرین:
- یک دفترچه تهیه کنید و تمام چالشهای خود را در آن بنویسید.
- زیر هر چالش، تواناییهایی را که دارید و به شما کمک میکنند تا بر آن پیروز شوید، بنویسید.
- لیست دیگری تهیه کنید و این بار تواناییهایی که باید در خود بهوجود آورید، بنویسید.
- حالا میدانید که برای هر چالش چه تواناییهایی دارید و چه تواناییهایی باید بهوجود آورید تا به موفقیت برسید.
3_ روی منابع در دسترس تمرکز کنید
وقتی که بیشازاندازه درگیر احساسات و استرسهای منفی میشویم، چیزهایی را که در اختیار داریم، بدیهی میپنداریم؛ اما شما باید به داراییهای خود بهشیوه جدیدی نگاه کنید. ما در اغلب موارد کارهایی را که میتوانیم با منابع در دسترس انجام دهیم، بدیهی فرض میکنیم، در صورتی که شاید کلید موفقیتمان باشند.
تمرین:
- داخل دفترچهای بعد از نوشتن چالشها، ابزارهای در دسترس خود برای غلبه بر هر یک از آنها را بنویسید. مثلاً اگر امتحان جدیدی پیش رو دارید، لیستی از کتابها یا منابع آموزشی در دسترستان را بیاورید.
- حالا جلوی هر ابزار یا منبع، نحوه استفاده از آن برای موفقشدن در چالش پیش رو را بنویسید. تمام راههایی که از طریق آنها میتوانید از یک ابزار بهره ببرید، نوشته شوند.
4_ با دیگران ارتباط بگیرید
تکیهکردن به دیگران در مواجهه با چالشهای پیش رو میزان استرسهای منفی را کاهش میدهد. وقتی برای رسیدن به یک هدف مشترک در تیمی عضو میشوید، انگیزه بیشتری دارید.
همکاریکردن در واقع این فرصت را بهوجود میآورد تا افراد مختلف با تکیه بر تواناییهای یکدیگر مسیر رسیدن به هدف و موفقیت را کوتاه کنند. در مسیر تلاش برای اهداف در کنار هم تیمیها متوجه بسیاری از مسیرهای جدید هم میشوید که سرعت رسیدنتان به خواستهها را افزایش میدهند.
تمرین:
- لیستی از چالشها را روی کاغذ بنویسید.
- جلوی هر چالش لیستی از افرادی که میتوانند برای غلبه بر آن به شما کمک کنند هم بنویسید.
- تواناییهای این افراد را هم بنویسید تا بدانید چرا میتوانید روی آنها حساب باز کنید.
- حالا سعی کنید که با برقراری ارتباط با آنها یک تیم تشکیل دهید.
5_ چیزهای جدید یاد بگیرید
استرس به شما کمک میکند تا رشد کنید و مسیرهای جدید برای رسیدن به خواستههای خود را بشناسید. شما ممکن است با تحمل استرس، رویکردهای خلاقانهای بیابید که به شما برای غلبه بر چالشهای طولانیمدت کمک میکنند.
چیزهای جدیدی که یاد میگیرید، بهعنوان یک امتیاز اضافه عمل میکنند. یادگیری ذهن شما را جوان نگه میدارد، خلقوخوی شما را تقویت میکند و درها را برای کشفیات و اتفاقات جدید باز خواهد کرد.
تمرین:
- لیستی از چالشها و دلایل استرسهای منفی خود را بنویسید.
- مشخص کنید که برای هر چالش چه مهارتهای جدیدی نیاز دارید؟
- با ایجاد لیستی از مهارتها، به ترتیب اولویت به فکر یادگیری آنها باشید.
6_ چشم انداز مثبت داشته باشید
همه چالشها روی یک نکته تمرکز دارند:
شما باید برای غلبه بر چالشها رشد کنید!
افراد موفق معمولاً غیرمنتظرهترین یا سختترین چالشها را بهعنوان تجربیاتی میبینند که آنها را برای موفقیتهای بیشتر آماده میکنند.
در نظر گرفتن شرایط استرسزا بهعنوان فرصتی برای رشد میتواند منجر به تغییر درک و تجربه شما از استرس شود. در واقع شما باید در پس هر رویداد، منتظر خلق اتفاقات مثبت باشید.
تمرین:
- لیستی از چالشهای پیش روی خود ایجاد کنید.
- جلوی هر چالش بنویسید که دوست دارید چه اتفاقی بعد از اتمام آن برایتان بیفتد.
- حالا اتفاق دلخواه را هر روز تصویرسازی کنید، جملات تأکیدی مثبت و مرتبط با آن را به زبان آورید و با ایجاد باورهای مثبت برای خلق اتفاق دلخواه بکوشید.
7_ مراقب افکارتان باشید
استرسهای بد اغلب ناشی از تفکرات منفی هستند. الگوهای فکری منفی تبدیل به باورهای قالب ذهن ما میشوند. باورهای قالب دیدگاه ما را نسبت به زندگی تغییر میدهند. شما باید مراقبت افکار تکرارشوندهای باشید که در طی روز ذهن شما را درگیر میکنند.
تمرین:
- چالش پیش روی خود را روی یک کاغذ بنویسید.
- یک جدول شبیه به حرف انگلیسی T بسازید.
- در یک ستون، افکار قالب و باورهایی را که نسبت به آن چالش دارید، بنویسید؛ مثلاً چالش شما به دست آوردن موقعیت شغلی جدید است، اما باور دارید که لایق موقعیتهای جدید در زندگی نیستید. حالا شما باید باور عدم لیاقت را در ستون ذکر کنید.
- در طرف دیگر ستون، باورهای مثبتی که باید در ذهن خود ایجاد کنید، بنویسید.
- جلوی هر باور لیستی از کارهایی را بنویسید که برای ایجاد آن باید انجام دهید؛ مثلاً برای باور عدم لیاقت باید مهارتهای جدید به دست آورید، ارتباطات خود را گسترش دهید و اعتماد به نفستان را بالا ببرید.
حالا میدانید که باورهای منفی شما در رابطه با یک چالش چه هستند و چطور باید این باورها را تغییر دهید. با ایجاد باورهای مثبت، بسیاری از استرسهای منفی تبدیل به استرس خوب میشوند.
8_ مراقبت ارتباطات خود باشید
تعیین حد و مرز برای زندگی بسیار مهم است. شما باید بدانید که چه افرادی برای زندگیتان مفید هستند و چه افرادی فقط استرسهایتان را افزایش میدهند.
افرادی با تفکرات منفی موجب میشوند تا یک استرس خوب با تمرکز روی جنبههای منفی اتفاقات، تبدیل به استرس بد شود؛ حضور این افراد در زندگی شما باعث میشود تا آنها الگوی فکری خود را به شما هم انتقال دهند؛ بنابراین باید بتوانید به آنها نه بگویید.
پایبندی به مرزبندیها میتواند دشوار اما مفید باشد. شما باید اهداف خود را در اولویت قرار دهید و آنها را دنبال کنید.
تمرین:
- در یک کاغذ لیستی از افرادی که در زندگیتان حضور دارند، بنویسید.
- لیستی از تأثیرات مثبت و منفی آنها را بنویسید.
- به هر یک از ویژگیهای منفی و مثبت آنها امتیاز دهید.
- امتیازها را با هم جمع کنید. امتیاز کدام ویژگیها بیشتر بود؟ اگر ویژگیهای منفی فردی در زندگیتان بیشتر از ویژگیهای مثبت او باشد، شاید نیاز است که مرزبندیهای جدیدی در رابطه با او ایجاد کنید یا تصمیمات جدیدی برای میزان ارتباط با وی بگیرید.
9_ نه بگویید
“نه” گفتن همیشه بد نیست؛ بلکه گاهی جلوی بروز اتفاقات منفی را میگیرد. اگر همیشه کلمه “بله” را به زبان آورید، شاید درگیر استرس مزمنی شوید که تأثیرات منفی زیادی روی زندگیتان میگذارند.
بله گفتن بیشازاندازه حتی میتواند استرس خوب را تبدیل به استرس منفی کند؛ بنابراین یاد بگیرید که گاهی اوقات برای آرامش ذهنی بیشتر خود “نه” بگویید.
تمرین:
- اگر درخواستی از شما میشود، کمی زمان بخواهید تا به عواقب آن فکر کنید.
- شما میتوانید روی کاغذ جوانب منفی و مثبت پذیرش درخواست را بنویسید. با فکرکردن به عواقب، بهتر میتوانید تصمیم بگیرید که “نه” یا “بله” بگویید.
- اگر عواقب پذیرش درخواست بد بود، با احترام کلمه “نه” را به زبان بیاورید؛ در غیر این صورت مجبور به تحمل عواقب منفی درخواست هستید که شاید تا طولانیمدت ادامه داشته باشند.
10_ مراقبت سبک زندگیتان باشید
لطفاً به این سؤالها پاسخدهید:
- در طول روز به چه موزیکهایی گوش میدهید؟
- چه فیلمهایی میبینید؟
- چه ساعتی میخوابید؟
- چه عاداتی را دنبال میکنید؟
- چه غذاهایی میخورید؟
کسانی که در معرض استرس هستند، در صورت داشتن سبک زندگی ناسالم، سطح بیشتری از دیسترس را تجربه میکنند. وبسایت mentalhealth نقل میکند که یک نظرسنجی در بریتانیا نشان داد 46 درصد از افراد بهدلیل استرس زیاد به خوردن غذاهای ناسالم روی آوردهاند؛ همچنین 16 درصد گزارش دادند که در مواجهه با استرس شروع به کشیدن سیگار کردند یا سیگارکشیدنشان را افزایش دادند.
سبک زندگی سالم موجب کاهش استرسهای منفی میشود و آنها را به استرس خوب تبدیل میکند.
تمرین:
- موزیکهایی با محتوای منفی گوش ندهید. موزیکهای مثبت و آرامشبخش گوش دهید.
- فیلمهای مثبت ببینید که باعث بهبود خلقوخوی شما شوند.
- هر روز سر ساعت مشخصی بخوابید و از خواب برخیزید.
- عادات مثبت را جایگزین عادات منفی کنید؛ مثلاً بهجای نوشیدن الکل یا کشیدن سیگار، تمرینات ورزشی انجام دهید.
- انواع غذاهای سرشار از ویتامینهای گروه B، ویتامین C، امگا 3 و مواد مغذی را میل کنید و از مصرف بیشازاندازه غذاهای فرآوریشده یا آماده بپرهیزید.
کلام آخر
استرس خوب راهی برای رسیدن به موفقیتهای چشمگیر در زندگی است. شما میتوانید از این استرس بهعنوان راهی غلبه بر چالشهای مهم زندگی استفاده کنید؛ البته باید مراقب میزان استرسها باشید؛ چون در صورت زیادهروی، یوسترس تبدیل به دیسترس میشود و تبعات زیادی دارد. اگر هم درگیر استرس زیادی در زندگی هستید، پیشنهاد میدهیم که حتماً از یک رواندرمانگر حرفهای کمک بگیرید.
منبع: