وبسایت Cross River Therapy گزارش میدهد که 80 درصد از جوانان زیر 18 سال احساس تنهایی میکنند. به گزارش این وبسایت، 40 درصد از افراد بالای 65 سال هم اظهار دارند که گاهی احساس تنهایی بهسراغ آنها میآید. وبسایت Statista نیز نقل میکند که 33 درصد از افراد در سراسر جهان احساس تنهایی را تجربه کردهاند. این آمار نشان میدهند که تنهایی برای بسیاری از افراد تبدیل به یک معضل شده است؛ برای همین ما در این مقاله میخواهیم درباره اضطراب تنهایی، علائم، دلایل و نحوه مدیریت و درمان آن صحبت کنیم.
اضطراب تنهایی چیست؟
اضطراب تنهایی یا (Autophobia) به ترس شدید از تنهایی میگویند که معمولاً زمانی که فرد تنها است، بهسراغ او میآید.
Autophobia is an irrational anxiety that develops when a person fears they may end up alone. While there may not be an actual threat of being alone, the person will still be unable to control their symptoms.
ترجمه: اتوفوبیا یک اضطراب غیرمنطقی است و زمانی ایجاد میشود که فرد از این میترسد که شاید تنها بماند. حتی اگر تهدید واقعی برای تنها ماندن وجود نداشته باشد، فرد هنوز هم نمیتواند علائم خود را کنترل کند.
برخی افراد حتی در زمانی که با دیگران هستند هم دچار اتوفوبیا میشوند. افراد مبتلا به اتوفوبیا معمولاً نگران این هستند که مبادا مردم آنها را ترک کنند و مجبور باشند که به خانه بروند و تنها بمانند.
افراد مبتلا به اتوفوبیا تمایل به انجام فعالیتهایی که منجر به تنهایی آنها میشود، ندارند و ترجیح میدهند که بیشتر وقت خود را با دیگران سپری کنند. این اختلال میتواند در زندگی اجتماعی فرد مشکلاتی بهوجود آورد و بر کیفیت زندگی او تأثیر بگذارد. این اختلال در طول زمان بهوجود میآید و فرد را مجاب به بروز رفتارهای اجتنابی میکند.
این اضطراب را با نامهای دیگری هم در علم روانشناسی میشناسند، مثل:
- مونوفوبیا (Monophobia)
- ارموفوبیا (Eremophobia)
- ایزولوفوبیا (Isolophobia)
اختلال آتوفوبیا میتواند منجر به ایجاد سیکل معیوبی شود؛ یعنی فرد بهدلیل نگرانی بابت تنها بودن، بیشتر تنها میشود و این وضعیت بر ترس او میافزاید. در این اختلال شاید تا زمانی که فرد دیگر احساس تنهایی نکند، عملکرد طبیعی نداشته باشد. در واقع افراد مبتلا به این اختلال زمانی که تنها هستند، احساس نیاز شدید برای پایان دادن به تنهایی خود دارند.
اختلال اضطراب تنهایی میتواند همزمان با دیگر اختلالات روانی مانند اختلال اضطراب اجتماعی یا حملات پانیک بروز پیدا کند که در این صورت روند درمان کمی پیچیدهتر میشود.
تفاوت تنهایی و اضطراب تنهایی چیست؟
تنهایی و اضطراب تنهایی با وجود چندین وجه اشتراک، تفاوتهایی با هم دارند. زمانی که فرد ارتباط کافی با دیگران ندارد، تنها میماند. این فاصله بهدلایل مختلفی مثل نداشتن ارتباطات عمیق، عدم رضایت از ارتباطات فعلی یا فاصله فیزیکی از انسانهای دیگر به جود میآید. تنهایی اتفاقی متداول در زندگی همه است و در برههای از زمان شاید برای هر کسی پیش بیاید. حتی افراد در جمعهای بزرگ هم گاهی شاید بهدلیل نداشتن ارتباط عمیق با افراد حاضر در آنجا احساس تنهایی کنند.
در اتوفوبیا فرد بهصورت غیرمنطقی از تنهایی هراس دارد. این ترس باعث بروز نگرانیهای شدید میشود و فرد را از انجام فعالیتهایی که شاید منجر به تنهایی او شوند، باز میدارد.
با توجه به توضیحات، احساس تنهایی شاید در زندگی هر فردی بهوجود بیاید و کاملاً طبیعی است؛ اما در نقطه مقابل، اتوفوبیا به یک اختلال روانی اشاره دارد که باید درمان شود. افراد مبتلا به این اختلال حتی شاید در حضور دیگران هم احساس اضطراب زیاد داشته باشند، در صورتی که احساس تنهایی شاید فقط باعث بروز ناراحتی بهدلیل ارتباط کم با دیگران شود.
چه کسانی در معرض اختلال اضطراب تنهایی هستند؟
در این جدول لیستی از کسانی را که در معرض اختلال اتوفوبیا هستند، بررسی میکنیم:
عوامل خطر | توضیحات |
اختلال شخصیت مرزی (BPD): | افراد مبتلا به اختلال مرزی ترس شدیدی از تنها شدن یا طرد شدن دارند و تنظیم احساسات برای آنها کار سختی است. نوسانات خلقی شدید ناشی از BPO میتواند بر روابط تأثیر منفی بگذارد.
|
اختلال شخصیت وابسته (DPD) | افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته حس میکنند که توانایی مراقبت از خود را ندارند. این افراد بهدلیل احساس ناتوانی زیاد، از تنها ماندن هراس دارند.
|
سابقه خانوادگی | اگر یکی از افراد خانواده یا نزدیکان شما مبتلا به اختلالهای اضطرابی از جمله اتوفوبیا باشند، احتمال اینکه شما هم مستعد این اختلالات باشید، زیاد است.
|
جنسیت | راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) اختلالات اضطرابی و فوبیک را بر اساس جنسیت تفکیک کرده است. دادههای این منبع نشان میدهند که زنان بیشتر از مردان به اختلالات اضطرابی دچار میشوند. |
ژنتیک | برخی افراد بهدلیل تغییرات ژنتیکی ممکن است بیشتر مستعد اختلالات اضطرابی از جمله اتوفوبیا باشند. |
دیگر فوبیاها | افراد مبتلا به اتوفوبیا معمولاً اختلالات اضطرابی دیگر مانند آگروفوبیا هم دارند. در این وضعیت فرد ترس از ترک خانه به تنهایی را دارد. |
اختلال پانیک | اختلال پانیک با افزایش ضربان قلب شدید، درد در قفسه سینه و علائم مشابه همراه است.
افرادی که اختلال پانیک دارند، معمولاً از اینکه مبادا تنها بمانند، دچار حملات پانیک شوند یا کسی نباشد که به آنها کمک کند، ترس از تنهایی دارند. |
دلایل اضطراب تنهایی چیست؟
دلایل مختلفی باعث ایجاد استرس تنهایی میشوند که آنها را در این جدول بررسی میکنیم:
دلایل | توضیحات |
تجربههای گذشته | افرادی که در گذشته بهدلایل مختلفی طرد شدهاند یا تنها ماندهاند، معمولاً در معرض اختلال اتوفوبیا هستند. |
اختلالات روانی | اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی یا افسردگی نیز یکی از دلایل افزایش احساس اضطراب تنهایی هستند. |
نداشتن مهارتهای اجتماعی | افرادی که مهارتهای اجتماعی ندارند یا نمیتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، در معرض این اختلال هستند. |
نداشتن حمایت اجتماعی | افرادی که در شبکههای حمایتی قوی مانند خانواده نیستند، معمولاً از تنهایی هراس دارند. |
افکار منفی | افرادی که افکار منفی زیادی دارند و بهطور مداوم از خود انتقاد میکنند، معمولاً احساس تنهایی زیادی دارند. |
ایجاد برخی تغییرات در زندگی | برخی افراد ممکن است بهدلیل تغییر محل زندگی، جدایی یا فوت یکی از عزیزان دچار اضطراب تنهایی شوند. |
ترس از بروز ناشناختهها | برخی از افراد ه دلیل بروز ناشناختهها در زندگی و عدم کنترل بر آنها هراس دارند؛ این وضعیت میتواند منجر به بروز استرس تنهایی شود. |
معیارهای اجتماعی | وجود فرهنگهای اجتماعی برای داشتن روابط اجتماعی خوب میتواند باعث ایجاد احساس ناتوانی در فرد شود و به اضطراب تنهایی او دامن بزند. |
علائم اضطراب تنهایی چیست؟
افرادی که دچار فوبیای خاصی از جمله ترس از تنهایی هستند، معمولاً میدانند که این ترس منطقی نیست، اما توانایی کنترل واکنشهای فیزیکی خود را ندارند.
اتوفوبیا برای هر کسی ممکن است متفاوت باشد. برخی شاید تا زمانی که با دیگران نباشند، احساس امنیت نکنند و برخی دیگر شاید صرفاً دچار احساساتی مثل غم، ترس و اضطراب شدید شوند.
در این جدول برخی از مهمترین علائم اضطراب تنهایی را بررسی میکنیم:
علائم جسمی | علائم رفتاری | علائم روانی |
سردرد | اجتناب از موقعیتهای اجتماعی | احساس غم و ناراحتی |
درد قفسه سینه | کاهش فعالیتهای اجتماعی و تفریحی | افکار منفی و خودانتقادی |
مشکلات گوارشی (مثل دلدرد یا تهوع) | انزوا و دوری از دوستان و خانواده | ترس از طرد شدن |
تعریق زیاد | تغییر در عادات غذایی (پرخوری یا بیاشتهایی) | نگرانی مداوم درباره روابط اجتماعی |
تپش قلب | افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر | نوسانات خلقی (از خوشحالی به ناامیدی) |
خستگی مفرط | احساس بیارزشی یا عدم کفایت | |
بیخوابی یا خواب ناآرام |
عوارض اضطراب تنهایی چیست؟
اینکه همیشه با دیگران باشید یا کسی کنارتان باشد، ممکن نیست. این انتظار میتواند بر عزت نفس، شغل، زندگی و روابط اجتماعی شما تأثیرات منفی بگذارد. بسیاری از افراد شاید حتی در روابط ناسالم و توهینآمیز بمانند تا با تنهایی مواجه نشوند؛ اما باید بدانید اگر همچنان این ترس را با خود حمل کنید، عوارضی برایتان در پی دارد که جدیتر هستند و مشکلات بیشتری در زندگی برایتان بهوجود میآورند.
از جمله عوارض استرس تنهایی عبارتاند از:
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال مصرف مواد
اتوفوبیا چگونه تشخیص داده میشود؟
اتوفوبیا بهعنوان یک اختلال روانی شناختهشده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM) قرار ندارد؛ با این حال پزشک میتواند از روشهای مختلفی این اختلال را در فرد شناسایی کند، مثل:
- ترسی که حداقل ۶ ماه ادامه دارد.
- احساس نگرانی زیاد بابت تنهایی؛ با وجود اینکه میدانید در خطر نیستید.
- وقتی بهمحض اینکه تنها میشوید، علائم ترس و استرس دارید.
- اضطراب زیادی دارید که باعث میشود از تنها بودن اجتناب کنید.
- علائم به قدری شدید هستند که مانع از لذت بردن شما از زندگی میشوند و در روند زندگیتان اختلالاتی بهوجود میآورند.
زمانی که به پزشک مراجعه میکنید، او یک ارزیابی روانشناختی روی شما انجام میدهد. دکتر سابقه پزشکی شما را هم بررسی میکند تا متوجه شود آیا مشکل جسمی خاصی دارید یا نه؛ چون احتمال اینکه این مشکل منجر به بروز آسیبهای روانی شود، وجود دارد. پزشک همچنین سوالات زیادی از شما درباره فعالیتها و احساسات روزانهتان میپرسد تا دیدگاه درستی بهدست آورد.
پزشکان اتوفوبیا را بهعنوان یک فوبیای موقعیتی میشناسند؛ این یعنی وضعیتی مثل تنهایی باعث بروز این فوبیا میشود.
نحوه درمان اضطراب تنهایی
روشهای مختلفی برای درمان اضطراب تنهایی وجود دارد که برخی از آنها را در اینجا بررسی میکنیم:
1_ مواجههدرمانی
مواجههدرمانی باعث درمان رفتارهای اجتنابی در افراد میشود. هدف اصلی از تکنیک مواجههدرمانی بهبود کیفیت زندگی است تا فوبیای شما دیگر در روال زندگیتان اختلالی بهوجود نیاورد.
در این تکنیک پزشک از شما میخواهد تا بارها در معرض منبع اضطراب خود قرار بگیرید. او ابتدا درخواست انجام این کار را از شما در یک محیط کنترلشده دارد تا احساس امنیت داشته باشید. بعد از تمرین در وضعیت کنترلشده، پزشک از شما میخواهد تا وارد موقعیتهای واقعی زندگی شوید و در برابر آنها استقامت کنید.
پزشک در تکنیک مواجههدرمانی به شما کمک میکند تا تحمل بیشتری در موقعیتهای استرسزا داشته باشید.
2_ درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمانگر در جلسات درمان شناختی رفتاری یا CBT شما را برای مواجهه با فوبیا آماده میکند. در این جلسات تکنیکهایی یاد میگیرید که با استفاده از آنها میتوانید بهروشی سازندهتر در مقابل ترس از تنهایی بایستید و با آن کنار بیایید. پزشک در جلسات CBT الگوهای تفکر شما را هم بررسی خواهد کرد.
3_ دارودرمانی
در اغلب موارد با تکیه بر تکنیکهای رواندرمانی میتوان اختلال استرس تنهایی را درمان کرد؛ اما دارو هم گاهی اوقات میتواند شدت علائم فرد را کاهش دهد و به او در فرآیند درمان کمک کند. البته شما باید داروها را فقط زیر نظر پزشک متخصص مصرف کنید تا او دوز و شیوه مصرف شما را کنترل کند.
در این جدول بهترین داروهای تأثیرگذار برای درمان اختلال اضطراب تنهایی را بررسی میکنیم:
نام دارو | زیر مجموعهها | نحوه اثرگذاری |
داروهای ضد اضطراب (Anxiolytics) | دیازپام (Valium)، لورازپام (Ativan) و کلونازپام (Klonopin) | افزایش سطح گابا (GABA) در مغز، احساس آرامش و کاهش اضطراب |
داروهای ضد افسردگی (Antidepressants) SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) |
سیتالوپرام (Celexa)، فلوکستین (Prozac) و سرترالین (Zoloft) | افزایش سطح سروتونین در مغز، به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب |
داروهای ضد افسردگی (Antidepressants) SNRI (Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitors): |
دولوکستین (Cymbalta) و ونلافاکسین (Effexor) | افزایش سطح سروتونین و نوراپینفرین |
داروهای ضد روانپریشی (Antipsychotics) | ریسپریدون (Risperdal) و آریپیپرازول (Abilify) | کنترل علائم شدید اضطراب و بهبود خلق و خو |
داروهای گیاهی و مکملها | سنبلالطیب و گل راعی (St. John’s Wort) | کاهش اضطراب و بهبود خواب |
نکته 1: هر یک از این داروها ممکن است که برخی عوارض جانبی خاص داشته باشد؛ بنابراین حتماً از قبل از پزشک در مورد عوارض جانبی سوالی بپرسید.
نکته ۲: حتماً از پزشک درباره نحوه مصرف دارو و نوع آن پرس و جو کنید تا مبادا برایتان مشکلساز شود.
نحوه مدیریت اضطراب تنهایی
شما میتوانید اضطراب تنهایی را با استفاده از برخی راهکارها مدیریت کنید و آن را کاهش دهید. در اینجا برخی از راهکارهای متداول را بررسی میکنیم:
1_ شناخت موقعیتهای استرسزا
تحقیقی در مجله Cognitive Therapy and Research انجام شد که نشان میدهد افرادی که احساسات خود را مینویسند و آنها را ثبت میکنند، بهتر میتوانند با ترسها و اضطرابهای خود کنار بیایند. وقتی احساسات و ترسهای خود را مینویسید، از آنها آگاه میشوید؛ بنابراین بهتر میتوانید با اضطراب خود مقابله کنید.
با انجام این کار میتوانید الگوها و موقعیتهایی را که بیشتر باعث ایجاد اختلال اضطراب تنهایی میشوند، بشناسید و از طریق تکنیکهایی مثل مواجههدرمانی بر این موقعیتها غلبه کنید.
تمرین:
هر روز مدتی وقت بگذارید و در مورد ترسهای خود بنویسید. سعی کنید جزئیات بیشتری در مورد موقعیتهای استرسزا ثبت کنید تا با آگاهی از آنها بتوانید رفتار مناسبی از خود در زمان اضطراب نشان دهید.
2_ استفاده از تکنیک تنفس عمیق
مطالعات زیادی مانند مطالعهای که در Journal of Clinical Psychology انجام شد، نشان میدهند که تمرینهای تنفس عمیق میتوانند بر کاهش علائم استرس و اضطراب کمک کنند.
وقتی دچار اضطراب تنهایی میشوید، شاید پیدا کردن راهحل و مقابله با اضطراب بهدلیل افکار به هم ریخته کمی دشوار باشد؛ بنابراین با چند تکنیک تنفس عمیق میتوانید تمرکز خود را به زمان حال برگردانید و افکارتان را منظم کنید.
تکنیکهای تنفسی همچنین به مغز سیگنال آرامش میفرستند و موجب کنترل بهتر اوضاع میشوند.
تمرین:
بهمحض مواجه شدن با اضطراب تنهایی، مکانی آرام بیابید و بهآرامی شروع به نفس کشیدن از طریق بینی بهمدت ۴ ثانیه کنید. حالا نفس خود را ۷ ثانیه نگه دارید و سپس ۸ ثانیه از طریق دهان بازدم داشته باشید. چندین بار این تمرین را ادامه دهید تا به آرامش برسید.
3_ توسعه مهارتهای اجتماعی
زمانی که مهارتهای اجتماعی خوبی داشته باشید، بهتر میتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید و کمتر دچار احساس تنهایی میشوید. با توسعه این تکنیکها، با اعتماد به نفس بیشتری در موقعیتهای اجتماعی قرار گرفته و راحتتر خواهید بود. با مهارتهای اجتماعی توسعهیافته در مواقع تنهایی احساس امنیت بیشتری خواهید داشت.
تمرین:
هر هفته سعی کنید با یک نفر جدید ارتباط برقرار کنید یا به گروههای اجتماعی سالم بپیوندید. با انجام این کار بهمرور مهارتهای اجتماعیتان تقویت میشوند.
4_ دریافت حمایت اجتماعی
مطالعهای در American Journal of Community Psychology منتشر شد که نشان میدهد دریافت حمایت اجتماعی تأثیر زیادی در کاهش اضطراب و احساس تنهایی دارد. داشتن شبکهای از دوستانی که در زمانهای سخت کنارتان هستند و از شما حمایت میکنند، میتواند احساس تنهایی شما را کاهش دهد.
تمرین:
لیستی از افراد قابل اعتماد و حمایتگر اطراف خود بنویسید و سعی کنید هر هفته با یکی از آنها صحبت کنید. این کار در زمان تنهایی به شما احساس امنیت بیشتری میدهد.
5_ توجه به خود
تحقیقی توسط National Institute of Mental Health انجام شد که نشان میدهد توجه به خود تأثیر مطلوبی بر سلامت روان دارد. شما باید یاد بگیرید که به نیازها و احساسات خود احترام بگذارید و زمانی را فقط برای محبت کردن به خود در نظر بگیرید تا احساسات بهتری داشته باشید.
وقتی که به خودتان احترام میگذارید و برای خود ارزش قائل هستید، بهمرور میتوانید بر ترسهایتان از جمله اضطراب تنهایی غلبه کنید و کمتر اجازه دهید شما را وادار به انجام کارهای ناخواسته کنند.
تمرین:
هر روز ۱۵ دقیقه را به انجام فعالیتهای مورد علاقه خود مثل کتاب خواندن یا نقاشی کردن بپردازید. این تمرینات باعث میشود تا لذت بیشتری از لحظات ببرید و تمرکز کمتری بر تنهایی و احساسات نامطلوب ناشی از اتوفوبیا داشته باشید.
6_ توسعه مهارتهای حل مسئله
تحقیقی در Journal of Counseling Psychology انجام شد که نشان میدهد مهارتهای حل مسئله میتوانند احساس کنترل شما را افزایش دهند و اضطرابتان را کم کنند. مهارتهای حل مسئله به شما کمک میکنند تا با چالشهای زندگی بهتر کنار بیایید و راهحلهای درست و منطقی برای آنها بیابید.
افرادی که احساس تنهایی میکنند، با استفاده از مهارتهای حل مسئله میتوانند کنترل زندگی را در دست بگیرند و با شناخت موقعیتهای اضطرابآور و یادگیری نحوه مواجهه با آنها، بهمرور به تنهایی خود عادت کنند.
تمرین:
راهحلهای مختلفی برای کنار آمدن با احساس تنهایی خود را روی کاغذ بنویسید.
- چه کارهایی میتوانید در زمان تنهایی انجام دهید؟
- چگونه اضطرابتان کمتر میشود؟
- آیا این اضطراب موقتی است یا میدانید که مدتهاست با شماست و همچنان ادامه دارد؟
7_ ایجاد فضای امن در تنهایی
تحقیقی در مجلهای با نام “International Journal of Environmental Research and Public Health” انجام شد که نشان میدهد ایجاد فضایی امن و آرام میتواند اضطراب را کاهش دهد. یک فضای آرامشبخش و دلپذیر از دیدگاه شما چه ویژگیهایی دارد؟ این ویژگیها را باید برای خانه یا محل کار خود لحاظ کنید تا از بودن در آنجا احساس آرامش بیشتری بگیرید و کمتر دچار اضطراب تنهایی شوید.
تمرین:
لیستی از کارها یا وسایلی که احساس امنیت به شما میدهند، تهیه کرده و با استفاده از این تکنیک، محیط خانه یا محل کار را برای خود در زمان تنهایی امن کنید. استفاده از نورهای ملایم، رنگهای آرامشبخش و عطرهای خوشبو نیز تأثیر زیادی دارد.
8_ تکنیک خودگویی مثبت
تحقیقی توسط مجله علمی Cognitive Therapy and Research انجام شد که نشان میدهد خودگویی مثبت میتواند اعتماد به نفس را افزایش دهد و اضطراب را کمتر کند.
وقتی جملات مثبت و تشویقکننده را با خود بهطور مداوم تکرار میکنید، افکار منفی که در زمان تنهایی بهسراغتان میآیند، کاهش پیدا میکنند.
با تکرار جملات مثبت اعتماد به نفس بیشتری میگیرید و با قدرت بیشتری هم برای مواجهه با تنهایی آماده میشوید. با تکنیک خودگویی مثبت، بهجای ترسیدن از موقعیتهای تنهایی، به خودتان ایمان بیشتری دارید.
تمرین:
جملات مثبت و الهامبخشی بنویسید و هر روز آنها را تکرار کنید. این جملات بهتر است که کوتاه باشند تا از تکرار آنها خسته نشوید. جملات را میتوانید هر روز تغییر دهید تا به زبان آوردن جملات تکراری برایتان خستهکننده نباشد.
کلام آخر
اضطراب تنهایی دغدغهای است که بیشتر افراد با آن دست و پنجه نرم میکنند. خوشبختانه این احساس با راهکارهای درمانی و مدیریتی مناسبی کاهش مییابد و بهمرور از بین میرود. شما باید بهطور مداوم در انجام تمرینات پافشاری کنید و با شرکت در جلسات مواجههدرمانی یا CBT زیر نظر پزشک روند درمان را پشت سر بگذارید. هر بار طی این جلسات روند پیشرفت شما اندازهگیری میشود تا بتوانید با اعتماد به نفس بیشتری تمرینات را انجام دهید و با تنهایی خود کنار بیایید.
منبع: Clevelandclinic